Vikan - 13.05.1965, Blaðsíða 39

Eldavélar:
Fjölmargar gsrÖir.
Helluborð:
Tvær gerSir: Inngreypt
eða niðurfelld. K'.ukku-
rofi, borð úr Krómnikkel-
stóli, sjólvirk hraðsuðu-
hella m. 12 hitastilling-
um.
Bakarofn:
Klukkurofi, tvöföld hurð,
innri f.urð með gleri, Ijós
í ofni, infra-grill með
mótordrifnum grillteini.
Lofthreinsari:
Afkastamikii: blósari,
loftsía, lykteyðir.
SÖLUUMBOÐ UM ALLT LAND BRÆÐURNIR ORMSSON H.F.
VESTURGÖTU 3. - SÍMl 11467.
er búið að reka öll norræn fræði
í strand, því jafnvel í allri þess-
ari formyrkrun er farið að
grilla í það, að ekki er til neins
að rekja uppruna íslenzkra forn-
mennta né íslenzkrar tungu
til villimanna í Noregi, sem
Heimskringla og aðrar konunga-
sögur sýna okkur í skýru ljósi.
Kristnisaga íslands er af þess-
um sökum sérstæð saga, sem
raun gefur vitni. Það vantar ekki
að rithöfundar katólikka reyndu
að gera þetta sögulegt. Samt er
þetta smágerð saga. Að venju
katólikkanna er reynt að koma
mystikkinni að. Þorgeir átti að
liggja undir húð til þess að fá
æðri vitrun um eðli þessa máls.
Lögsögumaðurinn sem var á
undan honum, lét samt bera sig
út i sólina á banadægri og vildi
þeim guði fela sig er hann hafði
skapað. Hér fór auðvitað allt
fram sögulaust. Þjóðin er orðin
kristin að miklum hluta, það er
að segja, innflytjendurnir. Þjóð-
veldislögin eru kristin í nálega
öllu fari utan goðadýrkuninni,
sem var pólitiskt, valdslegt mál,
og í því efni þurfti engu að
breyta við kristnitökuna, og þvi
gekk hún hljóðalaust fyrir sér.
Berum þetta saman við Noreg.
Eftir dauða Ólafs Tryggvasonar
er allt jafn heiðið, unz Ólafur
helgi kom til og þó ekki fyrr en
mystikin við dauða hans náði
valdi yfir hugum mannana. En
á íslandi gengur allt fyrir sér
i ró og spekt. íslendinga þurfti
Ólafur lielgi ekki að endur-
kristna. Hér koma evrópskir
biskupar og allt fellur í ljúfa
löð. Og eftir 56 ár lízt höfðingj-
um bezt að nota þetta kristni-
,mál i pólitík sinni, og þá verða
nú höfðingjarnir í landinu brátt
einir um allt og segja ekki nema
frá sjálfum sér, og er svo um
alla sögu á íslandi. En það var
í landinu dýrleg mennt, sagn-
menntin, eign þjóðarinnar, og
það var liún sem bjargaði menn-
ingarsögunni með dýrlegum
hókmenntadæmum. Þetta er allt
sæmilega fram tekið í bók minni.
Og það er af henni að segja, að
þetta sjónarmið virðist þjóðin
skilja og viðurkenna, en lærðu
mennirnir, þeir þegja, og blöð-
in þora ekki að opna umræður
af ótta við stanzlaust „isrek“
á siglingaleiðinni! Útlendir
menn nokkrir hafa komizt i mál-
ið og talað um „stórfróðlegt“
mál. Svo mun fram lialda, en
lengi er sú liöll að hrynja, þegar
margir þykjast styðja við liana.
Mín söguskoðun á ekkert skylt
við „sögu“ Barða Guðmundsson-
ar, sem hélt að víkingarnir hefðu
verið Herúlar. Mér er sama hvað
þeir voru, en það cr satt, að gott
væri að geta vitað livaða fólk
])að er, sem getur eyðilagt hvert
landið eftir annað, og virtist á
góðum vegi með að eyðileggja
ísland í annað sinn.
Um kirkjubólin er ritað í bók
Ólafs prófessors Lárussonar
„Byggð og saga“, Reykjavik 1944,
ísafoldarprentsmiðja, bls. 291.
Ef þér getið ekki nálgazt þá bók
í Kaupmannahöfn skal ég i ein-
hverju umbæta. Krossaörnefnin
koma hér fyrir i landnámssögu
og síðan i íslendingasögum, fá-
einum, og er orðmyndin frek-
ast Krossavík og Krossanes og
því auðvitað við sjóinn, og svo
sýnir landafræðin það nú, sem
jafnan áður, að þessi örnefni
eru hringinn i kringum landið,
og vitað mál að örnefni hér á
landi eru orðin full og föst, og
náttúrlega mörg aldagömul, um
það leyti sem hér kemur
kristni, og eins og ég benti á,
að Hof lieita bæir sem áður,
þótt kristni komi á þessa bæi.
Krossörnefnin fyrirfinnast ekki
í Noregi í því máli, sem fslend-
ingar rita þaðan, nema þar heit-
ir siðan Krossdalur, sem ólafur
hclgi lét brjóta urðina og kross-
ar voru reistir til minja. Þessi
örnefni sjást vel á íslandskort-
inu, sem lierforingjaráðið danska
gerði um árabil af íslandi og
lauk eftir striðið. Fyrir utan
Landnám er írland hið mikla
nefnt í þætti af Illuga Talgdar-
bana, skrökþætti miklum, ís-
lendingasagnaútgáfa Guðna Jóns-
sonar III. bls. 443, 449 og 463,
Norðri, en marklitið er það, og
virðist sagan fara fram hjá
Hlymreki i írlandi. Katólikkar
vildu lítið kannast við Ameríku,
sem á daginn kom, að þá þótti
þeim Biblíunni skjátlast, sem
Guðs alvitra orði, er til var heil
heimsálfa og ekki minnzt á
liana i þeirri bók. Hefur það
kannske átt meiri þátt í siða-
bótinni en vitað sé.
Um ritgerðir íslendinga um
kristnitökuna er ég lítið fróður,
og man nú ekki hvort ég hef les-
ið ritgerð Jóns Helgasonar, en
lionurn er trúandi til að gera vel,
fyrir utan það, að það sem gjört
hefur verið í íslenzkum fræðum,
er margt á hinum megna mis-
skilningi byggt, að þetta sé
sprottið upp á íslandi úr lieiðn-
um, siðlausum vikingahausum.
Og i kristnisögu íslands er ekki
hægt að komast fram hjá þeirri
staðreynd 874, að hér voru
„bækur irskar, bjöllur og bagl-
ar“, og alls ekki mannlaust og
mennirnir ekki kvikfjárlausir.
Og mér kemur ekki á óvart þótt
heimildir fyndust i páfasögunni,
minnsta kosti eftir Constanín
veldi, sem snertir kristindóm á
VIKAN 19. tbl. gg