Vikan - 24.06.1965, Blaðsíða 12

Snemma á öldinni: Dansað
á peysufötum við undirleik
lúðrasveitar við Þyril í
Hvalfirði.
Síðar á öldinni: Unglingar
úr Reykjavík gera sér glað-
an dag í Þjórsárdal um
hvítasunnuhelgi. Áhugi fyr-
ir saklausum skemmtunum
hefur farið heldur minnk-
andi eftir því sem á öldina
leið.
ísland hefur ekki orðið
stórvcldi í kvikmyndaiðnað-
inum á 20. öld, en tímamót
f sögu íslenzkra kvikmynda
markar Saga Borgarættar-
innar 1919 og 79 af stöðinni
árið 19G2. Eins og sjá má,
er um að ræða minnkandi
notkun á fatnaði í íslenzk-
um kvikmyndum.
VIKAN 25. tbl.
Beethoven og Schubert eða Ibsen og Björnsson. Á
stöku stað sjást myndir af Georg Brandes, en mörgum
þykir það bera vott um heldur ískyggilegt innræti að
hafa slíkar myndir í húsum sínum.
Sixpensarar og vaSmálsföt.
Sveitafólkið gengur enn að lang mestu leyti i vað-
málsfötum og með skinnskó, það er ekki fyrr en um
1920, að gúmmískórnir fara að leysa skinnskóna af
hólmi í sveitunum. Alþýðan í kaupstöðunum gengur
eirmig oftast enn í vaðmálsfötum og með skinnskó,
en fína fólkið þar er oft farið að ganga í klæðum úr
útlendum efnum og á stígvélaskóm. Meiri hluti kven-
fólks í kaupstöðum gengur enn á íslenzkum búningi,
en margar konur sjást þá ó ,,dönskum búningi", eink-
um fína fólkið. Allt kvenfólk á dönskum búningi geng-
ur með hatta, það þykir ekki sæma að konur séu ber-
hofðaðar á götum úti, þær bregða að minnsta kosti
klúti yfir höfuðið, ef þær fara út. Ýmsar af hinum
fínu stúlkum í kaupstöðunum hafa verið stofupíur í
Kaupmannahöfn, og það er stundum talsverður völl-
ur á þeim, þegar þær koma heim aftur. Karlmenn úr
alþýðustétt bera flestir derhúfur eða sixpensara sem
eru kallaðir enskar húfur. Fínni karlmenn eru yfirleitt
með harða hatta, og sumir ganga alltaf með pípu-
hatta. Ollum fínni mönnum þykir sjálfsagt að eiga
pípuhatta til að bera við jarðarfarir og önnur hátíð-
leg tækifæri. Berhöfðaðir menn sjást sjaldan í kaup-
stöðunum, og það þykir bera vott um sérvizku að
ganga berhöfðaður. Slíkir menn eru ekki eins og „fólk
er flest", og sumir horfa á þá með hæðnisglotti eða
góðlátlegri meðaumkvun.
Drykkjuskapur er talsvert mikill víða í kaupstöð-
unum. Brennivín fæst keypt í mörgum búðum. Flest
þorp eiga einn eða fleiri drykkjuræfla, sem setja svip
á bæinn. Margir sveitamenn drekka sig fulla í kaup-
staðarferðum og stundum í brúðkaupsveizlum, erfi-
drykkjum eða í réttum. Þó hefur dregið nokkuð úr
drykkjuskapnum, síðan hin skipulagða bindindishreyf-
ing hófst í landinu á áratugnum milli 1880 og 1890.
Stúkur eru orðnar margar. Flestir fullorðnir karlmenn
taka í nefið eða tyggja skro. Margir í kaupstöðunum
hafa þó snúið sér að reyktóbakinu og reykja pípur
eða vindla. Sumir karlmenn og einstaka konur reykja
sígarettur, sem farið var að nota út í Evrópu um 1860.
Heldur þykir það óviðeigandi, að kvenfólk reyki, en
fínt, að það drekki púns eða létt vín í hófi.
Bændaþjóðfélagið líður undir lok.
Islenzka þjóðin er um síðustu aldamót enn að
langmestuleyti bændaþjóð. Um 80% af þjóðinni
búa í sveitum (nú um 17%). Og íslenzki landbún-
Akureyri. Danski fáninn blaktir við hún í danskasta bæ
á Islandi snemma á 20. öld. Nafn verzlunarinnar er danskt:
Gudmanns Efterfölgers verzlun. Nú eru þessi dönsku áhrif
löngu fyrir bí, en ]>6 sér l>eirra enn stað á Akureyri, þar
sem þau birtast í meiri snyrtimennsku, fallegri görðum
og betri frágangi utanhúss en dæmi eru úr öðrum kaup-
stöðum.