Vikan - 24.06.1965, Blaðsíða 33

VIÐ BJOÐUM ÞAÐ BEZTA
y*fUj4fan*Ur>

Kynníð yður
þessar vönduðu
myndavélar
Þær henta jafnt
byrjjendum
snillingum
GEVAFÓTÓ H.F.
LÆKJARTORGI.
EINKAUMBOÐ: SVEINN BJÖRNSSON & CO.
GARÐASTRÆTI 35 - REYKJAVÍK.
eyrar, stofnað 1906, sem varð hin-
um yngri félögum fyrirmynd. Einn
af stofnendum þess var íþrótta-
garpurinn og glímukappinn Jóhann-
es Jósefsson, sem enn er á lífi.
Ungmennafélögin óttu mikinn þátt
í að glæða áhuga á íþróttum, enda
fór hann ört vaxandi á þessum ár-
um. Tekið er að stunda knattspyrnu
af kappi í kaupstöðunum, og glíma
er iðkuð um land allt. íþróttafélög
þióta upp og mynda með sér sam-
band, Í.S.Í. árið 1912. Það ár taka
íslendingar þátt í Olympíuleikun-
um í Stokkhólmi. Skátahreyfingin
hefst einnig árið 1912, og skáta-
höfðingi er Axel Tulinius, sem einn-
ig er fyrsti forseti Í.S.Í. Þrátt fyrir
hin nýju félög eru þó stúkur góð-
templara enn ein af sterkustu fél-
agasamtökum í landinu. Starfsemi
þeirra setur mjög svip á þetta tíma-
bil. Árið 1909 eru sett iög um al-
gert áfengisbann á íslandi, en þau
gengu ekki í gildi fyrr en í árs-
byrjun 1915. Þetta algera áfengis-
bann var í gildi til 1922, en allan
þann tíma stóð mikill styrr um bann-
lögin.
Skáld fyrir austan haf og vestan.
Gömlu þjóðskáldin, Gröndal,
Steingrímur og Þorsteinn, hverfa af
sviðinu, en Matthías situr enn á
Sigurhæðum á Akureyri sem viður-
kenndur skáldajöfur íslendinga.
Einar Benediktsson hlýtur alþjóðar-
hylli, þó að hann dveljist löngum
erlendis á þessu tímabili. í skáld-
sögum og smásögum gnæfir Einar
Hjörleifsson Kvaran hæst, og hann
fæst einnig við leikritagerð. En
skáldskapur þessa gamla Brandes-
sinna og forvígismanns raunsæis-
stefnunnar tekur að breytast, þeg-
ar árin færast yfir hann. Hann er
orðinn sannfærður og ákafur spír-
itisti, og hin nýja lífsskoðun setur
æ meir svip á skáldskap hans. Norð-
lenzkur alþýðumaður, Guðmundur
Magnússon, sem ritar undir nafn-
inu Jón Trausti, hlýtur miklar vin-
sældir, einkum fyrir skáldsögur sín-
ar, en einnig fyrir smásögur og
Ijóð. Það verður þjóðarsorg, þegar
hann deyr á bezta aldri úr spönsku-
veikinni, 1918. Norðlenzkur bóndi,
Guðmundur Friðjónsson á Sandi
vakti líka athygli með sögum og
Ijóðum. Frá Danmörku berast fregn-
ir um skáldfrægð Jóhanns Sigur-
jónssonar frá Laxamýri, og sum
leikrit hans fara sigurför um Evrópu.
Vestan um haf berast Ijóð Kletta-
f jallaskáldsins, Stephan G. Step-
hanssonar, heim til Islands, og sum
þeirra verða alþjóðareign. Honum
er tekið með kostum og kynjum,
þegar hann heimsækir ættjörðina
eftir langa útivist árið 1917. Og
fleiri vestur-íslenzk skáld. Káinn,
Sig. Júl., Jóhannesson og Jóhann
Magnús Bjarnason, eru mikið lesin
hér heima. Og gaman þykir íslend-
ingum að frétta að vestan um vís-
indaafrek og heimsfrægð Vilhjálms
Stefánssonar.
Og nýjar bókmenntastefnur og
ný skáld kveða sér hljóðs á íslandi.
Nýrómantískra áhrifa fer að gæta
i Ijóðagerðinni, til dæmis hjá Jó-
hanni Gunnari Sigurðssyni og
Jónasi Guðlaugssyni, sem báðir
dóu ungir, hjá Guðmundi Guð-
mundssyni skólaskáldi og Sigurði
Sigurðssyni frá Arnarholti. Og í lok
þessa tímabils koma fram á sviðið
tveir ungir menn, sem áttu eftir að
hafa stórkostleg áhrif á íslenzkar
bókmenntir, Stefán frá Hvítadal og
Þorbergur Þórðarson. Og nú kem-
ur fram sá maður, sem um langan
aldur átti eftir að vera stórveldi í
(slenzku menningarlífi, Sigurður
Nordal prófessor.
Listamenn kveða sér hijóðs.
Þessi ár, eru einnig grózku-
skeið í íslenzkri myndlist. Fram
á sviðið kemur Einar Jónsson
myndhöggvari frá Galtafelli og
listmálararnir Þórarinn B. Þor-
láksson, Jóhannes Sveinsson Kjar-
val, Ásgrímur Jónsson og Jón
Stefánsson. í tónl istinni koma
fram við hlið hinna eldri tón-
skálda Sveinbjarnar Sveinbjörns-
sonar og Helga Helgasonar þeir
Jón Laxdal, Bjarni Þorsteinsson,
Árni Thorsteinsson, Sigfús Einars-
son, Friðrik Bjarnason og Sig-
valdi Kaldalóns. Og á stríðs-
árunum er ungur maður frá
Stokkseyri, Páll ísólfsson við tón-
listarnám í Leipzig, sonur tón-
VIKAN 25. tbl.