Vikan - 05.09.1968, Blaðsíða 25

Á stríðsárunum hentu Rússar sprengjum á Borga eins og önnur byggð ból í Finnlandi. Brutu
þeir niður hvert hús í námunda við heimili Runebergs, en sjálft varð það ekki fyrir teljandi
skemmdum, og þykir Finnum það nálgast kraftaverk. Eitt sinn kom sprengja niður á hús,
sem stóð hinum megin við sömu götu, í eitthvað tíu til fimmtán metra fjarlægð, og splundr-
aði því. Við sprenginguna þeyttist steinn einn mikill upp á þakið hjá Runeberg og munaði
minnstu að hann lenti inn úr. Hnullungur þessi er nú hafður til minja úti í garði.
undarlega þétt; maður gasti
næstum haldið að þetta væru barns-
lík. Hverja gröf prýðir hella úr grá-
um marmara, áletruð nafni og aldri
þess sem undir býr. Nöfnin eru flest
finnsk, nokkur sænsk og fáein vitna
um fjarlægari uppruna, helzt þýzk-
an.
Ég heyri mannamál og sé tvær
aldraðar konur, sem ganga með-
fram grafaröðunum skammt frá;
þær ræðast við á sænsku, hvað
annars er sjaldgæft að heyra í
Kotka, sem er finnskumælandi að
glatað Finnlandi — trúlegast að ei-
lífu. Einn þeirra var Tor Olav, son-
ur annarrar viðræðukonu minnar.
Hann varð tuttugu og eins árs og
átti einn vetur eftir til stúdents-
prófs þegar hann var kvaddur í
striðið gegn rauðu barbörunum.
Fyrir framan hverja grafarhellu
er pottur með blómi, sum skarta
enn skærum litum, önnur virðast
búa við næringarskort. Þeir fengu
allir eins blóm í eins pottum, sögðu
móðir Tors Olavs og vinkona henn-
ar. Það átti að tryggja að ekki yrði
lands í Kotka, og leiddi þetta til
þess að ég sótti hann heim á skrif-
stofu hans daginn eftir, en hún er
í einni þeirra kassalöguðu, há-
módernu glæsibygginga, sem mik-
ið er af í þessari borg sem öðrum
hér í landi, enda eru Finnar heims-
frægir fyrir sinn arkitektúr og arki-
tekta; í því sambandi ætti að duga
að drepa á nöfn eins og Ivar Aalto
og Eliel Saarinen. Fröjd konsúll er
forstjóri hjá Oy Enroth AB í Kotka,
en þetta er stórt útgerðar- og skipa-
miðlunarfyrirtæki er hefur útibú víða
kóngs og hafði mikið dálæti á
Finnlandi, hefur trúlega fundið þar
fleira sem minnti á hennar föður-
land en annars staðar í ríki spúsa
síns. Þetta er forkunnarfallegt
tveggja hæða timburhús í enn feg-
urra umhverfi skógarlunda, tjarna
og rennandi vatns. Er hér allt varð-
veitt með sömu ummerkjum og var
á tíð keisara, getur hér að líta íveru-
herbergi og búsáhöld hans og hinn-
ar hátignu fjölskyldu, svo og þjóna,
lífvarða, kerinslukvenna og ann-
arra, sem majestet þurfa alltaf að
Waldcmar Fröjd, kunsúll
íslands í Kotka, viö
bænahús Alexanders
þriöja i Langinkoski.
Séð frá anddyri vciðiliúss-
ins yfir Kymmene-á. Ilún
var áður mjög laxauðug, en
nokkuð liefur dregið úr
þcirri gengd með minnk-
andi vatnsmagni árinnar,
cn þar er um að kcnna
miklum virkjunum.
Borðsalurinn í veiöibústaö
Alexanders keisara þriðja í
Langinkoski. Þar ríkir slík-
ur glæsibragur og snyrti-
mennska að maður gæti
ætlað að keisarans sjálfs
væri von á hverri stundu.
Á þilinu eru myndir af
honum og drottningu.
mestu, en yfirleitt mun það svo að
af eiginlegum Finnum skilji varla
aðrir sænsku en eitthvað af lang-
skólagengnu fólki. Ég gaf mig á
tal við konurnar og reyndust þær
að vísu vera af ættum sænskumæl-
andi manna. Þær sögðu mér að um
fjögur hundruð Kotkabúar hvíldu
hér í mold heimaborgar sinnar, og
fór því þó fjarri að tekizt hefði að
ná öllum heim. Margur hraustur
drengurinn úr þessum bæ rotnaði
saman við blautan svörðinn í
ósnortnum stórskógum Kirjálu,
hetjulandsins úr Kalevala, ættbyggð-
ar kantelesöngvaranna, sem nú er
gert upp á milli þeirra. En nú eru
ættingjar sumra fluttir úr borginni
og enginn lengur til að vitja þeirra.
En á hverju vori leggja nýútskrif-
aðir stúdentar úr menntaskóla borg-
arinnar blómsveig að minnismerk-
inu, sem stendur við grafirnar.
Þannig vottar blómi æskunnar ár-
lega virðingu þeim mönnum, sem
fórnuðu eigin æsku og lífi til að
bægja frá þjóð sinni níðingsskap
hinna stalínsku villimanna.
LANGINKOSKI
Hin konan reyndist vera mág-
kona Waldemars Fröjds, konsúls ís-
í landinu. Fröjd er Finnsvíi að ætt,
fæddur á Hangöskaga. Þessi virðu-
legi öðlingur, sem mér virtist
minna mjög á roskinn hásvía af
betra tagi, tók mér af mikilli alúð
og varði bróðurparti dagsins til að
sýna mér borgina og nágrenni
hennar. Meðal annars skruppum
við til Langinkoski, sem er skammt
fyrir innan borgina, við ósa Kym-
mene-ár. Þarna er enn varðveittur
veiðibústaður, sem Alexander
þriðji, næstsíðasti sar allra Rússa og
stórfursti til Finnlands byggði sér
og drottningu sinni Dagmar, sem
var dóttir Kristjáns níunda Dana-
hafa sér nær. Rétt hjá er bænhús
keisara, því vitaskuld varð hann
stöðugt að standa í sambandi við
það eina yfirvald, sem hann var
ábyrgur fyrir samkvæmt landslög-
um. Er þetta smákofi, sem ekki
rúmar nema einn á knébeði, en
prýddur innan íkonum af einhverj-
um heilögum mönnum. Hafði keis-
ari mikið dálæti á þessum stað hér
úti f finnskógunum, og hefur Ifk-
fega unað þar fullt svo vel og í
höllunum í Pétursborg, þar sem nf-
hilistar og aðrir álíka voðamenn
voru sýknt og heilagt að eitra fyrir
Framhald á næstu síðu.
35. tw. VIKAN 25