Vikan - 30.10.1969, Blaðsíða 36

HuXDR
Avallt fyrstir í framförum...
sænsku sjónvarpstækin eru gerS fyrir erfiS skilyrSi.
EINA TÍMARITIÐ SINNAR TEGUNDAR
HÉR Á LANDI
MeSal efnis í októberheftinu má nefna greinarnar:
Ertu nógu vel klæddur? Bourguiba: Washington
NorSur-Afríku, HiS furSulega merkjakerfi villtra
dýra, Nýr heimsmeistari í skák, BarniS elskar sjálft
sig, HiS mikla olíuæSi í Alaska, Evrópubúum fjölg-
ar minnst, Nýtt tæki til aS hindra árekstra flugvéla,
SpámaSur geimaldar. Bókin er síSari hluti hinnar
ítarlegu frásagnar þess sögulega atburSar, er barni
Lindbergs flugkappa var rænt.
Ibsen
Framhald af bls. 31.
rithönd, sem þreytti hann síður
og auðveldara var fyrir setjar-
ana að lesa. Hún var hvort
tveggja í senn: skýr og skraut-
leg og hallaði til vinstri.
Öllu athyglisverðara er þó að
gefa gætur að þeirri breytingu,
sem varð á skáldskap Ibsens á
örskömmum tíma. Brandur er
þungt verk, hendingarnar koma
hægt og stirt hver af annarri, en
Pétur Gautur er að ýmsu leyti
léttari, ljóðrænni og einfaldari,
— ádeilan markviss í snilldar-
legum leik með orð og hrynj-
andi. Það er skemmtilegt að leiða
hugann að því, að þær myndir
af norskri náttúru, sem fram
koma í Pétri Gaut, skyldu verða
til undir ítalskri sól, um vor í
Ischia og sumar í Sorrent.
Haustið 1866 er þetta volduga
verk fullunnið. Hann las það
upphátt fyrir frú Ibsen og Sig-
urð, sem þá var sjö ára gamall.
Frú Ibsen sagði mér sjálf, að
þegar Ása hafi komið til sögunn-
ar, hafi Sigurður gripið fram í
og sagt:
— Á þetta að vera mamma?
Ibsen játaði, að sitthvað hefði
hann fengið að láni hjá konu
sinni, er hann skóp Ásu. En hann
neitaði því að hafa haft hana að
fyrirmynd að Ásu eða neinni
annarri .persónu er hann hafði
gert. Hann kvaðst aðeins hafa
notað orðatiltæki sem voru ein-
kennandi fyrir hana.
Pétur Gautur kom út fyrir jól-
in í Kaupmannahöfn sama ár og
seldist í risavöxnu upplagi. Fað-
ir minn skrifaði Ibsen og lýsti
hrifningu sinni á þessu mikla
verki. En gagnrýnendurnir voru
ekki á pinu máli, hvorki í Nor-
epi né Danmörku. f Noregi vakti
hin hvassa ádeila ofsareiði. Það
var beinlínis ráðizt á Ibsen úr
öllum áttum. Eins og eitt blaðið
skrifaði löngu síðar. þá voru
móttökurnar, sem Pétur Gautur
hlaut þannic. að fvllsta ástæða
var fyrir Ibsen að taka aftur
fram soorðdrekann og setja hann
á skrifborðið sitt. — Og það gerði
hann líka. Hann bjó sig undir
nýja árás. Hann fékk hugmynd-
ina að leikritinu ,,De unges For-
bund“. Vígbúinn og bitur, —
bitur út í föðurland sitt, fór hann
til Þýzkalands í staðinn fyrir að
halda heim.
Um sumarið dvöldust þau í
Berecht-götu, en um haustið í
Múnchen. Til Dresden komu þau
í október 1868. Ibsen skrifar út-
gefanda sínum, Hegel, um þess-
ar mundir:
,.Nú höfum við loksins fundið
okkur samastað eftir langvarandi
flakk. Við höfum búið hér um
okkur í eigin íbúð og munum
vera bér um kyrrt í vetur.“
Þau höfðu feneið íbúð ,,An der
Frauenkirche nr. 6“ á annarri
hæð, og Ibsen tekur það sérstak-
lega fram í öðru bréfi til Hegels,
að þetta sé mjög ódýr íverustað-
ur. Þetta var tveggja herbergja
íbúð í gömlu og hrörlegu húsi,
og guð má vita hvort það stend-
ur þarna enn. Síðar fluttu þau í
Köningsbrúcker-stræti nr. 3. Það
hús stóð í þá tíð í úthverfi borg-
arinnar.
Enda þótt þau byggju fátæk-
lega nutu þau þess nú í fyrsta
sinn að eiga sitt eigið heimili.
Þau lifðu í algerri einangrun,
umgengust enga, voru ein á lít-
illi, norskri eyju í framandi
landi.
Hið fyrsta sem þau gerðu í
hvert skipti sem þau gistu nýja
borg, var að leita uppi bókasafn
staðarins. Allt frá því að Sigurð-
ur var fjögurra ára gamall, hafði
hann mátt arka af stað til bóka-
safnsins með körfu fulla af bók-
um til þess að skipta þeim og
fá nýjar í staðinn. Á botni körf-
unnar lá listi frá móður hans yf-
ir þær bækur, sem hann átti að
sækja. Hún hafði alla tíð verið
mikill lestrarhestur, og sá eigin-
leiki hennar kom Henrik Ibsen
að góðu gagni. Hún las ár hvert
flestar bækur sem út komu bók-
menntalegs efnis og valdi úr þær,
sem hún áleit, að Ibsen væri
brýn þörf á að lesa. Það má því
með sanni segja, að hún hafi
verið bókamenntalegur ráðu-
nautur eiginmanns síns.
SIGURÐUR VAR nú orðinn níu
ára gamall og hafði lesið meira
en gengur og gerist um jafnaldra
hans. En vegna hinna stöðugu
ferðalaga hafði hann engrar
reglulegrar kennslu notið, nema
hjá foreldrum sínum. Þegar í
Róm skrifar Ibsen Hegel og bið-
ur hann að kaupa fyrir sig
kennslubækur:
„Eg bið þig að útvega mér og
skrifa á reikning minn landa-
fræði, mannkynssögu, náttúru-
fræði og kennslubók í reikningi,
ásamt þeim bókum, sem notaðar
eru við fyrstu kennslu í kristn-
um fræðum, — allt við hæfi átta
ára barns, sem þó er enginn
byrjandi. Strákurinn minn hefur
lesið reiðinnar feikn, en með öllu
ókerfisbundið, og við svo búið
má ekki standa öllu lengur. Þetta
er mjög mikilvægt fyrir mig.“
Auk þeirrar kennslu, sem Sig-
urður hafði notið hjá foreldrum
sínum, var hann nú settur í þýzk-
an skóla. Þar var hann í byrjun
látinn í fvrsta bekk, þar sem
hann kunni ekki enn málið, en
ekki leið á löngu þar til hann
var settur í þriðja bekk, án þess
að þurfa að taka nokkurt próf.
Þetta var dýr og góður skóli, en
segja má. að Sigurður hafi bæði
haft gott og illt af veru sinni í
honum.
Þessi fíni skóli var að sjálf-
sögðu langt frá því hverfi.
sem Ibsen hafði ráð á að búa í,
svo að það tók Sigurð klukku-
tíma að komast þangað dag
36 VIKAN 44-tbl-