Vikan - 30.10.1969, Blaðsíða 39

in sjónarhóli. Hann gerit fyrir-
myndir sínar ódauðlegar og þess
vegna lifa verk hans meðan
heimurinn stendur. Hver þekkir
ekki Nóru? Hver þekkir ekki
frú Alving? Við hittum þær í
gær, við mætum þeim á morg-
un, og þær munu aftur skjóta
upp kollinum eftir hundrað ár.
Vinnudagur Ibsens gerist nú æ
reglubundnari. Hann vinnur eft-
ir ákveðinni stundatöflu, og sem
fyrr bægir frú Ibsen frá öllu því
sem kynni að trufla hann, jafnt
hið ytra sem innra.
Það er ekkert leyndarmál að
Ibsen vildi gerast listmálari, en
hins vegar vita fáir, hversu mik-
ið erfiði það kostaði frú Ibsen að
fá hann ofan af því. Um þetta
segir hún sjálf:
— Sg varð hreinlega að berj-
ast við hann!
f vinnuherbergi Sigurðar
hengu lengi nokkrar teikningar
eftir föður hans. Sigurður stóð
oft og virti þær fyrir sér, og einu
sinni sagði hann:
— Þær eru reyndar ekki með
öllu sneyddar listrænum verð-
mætum. En þó hlýtur maður að
fyllast skelfingu við þá tilhugs-
un, að um tíma vildi hann segja
skilið við skrifborðið og helga
sig málaralistinni. Heimurinn
getur sannarlega þakkað móður
minni það, að hann varð einum
lélegum listmálara fátækari, en
hlaut hins vegar stórbrotið skáld
í staðinn.
Jafnvel þá daga, sem Ibsen var
illa upplagður, tókst henni að fá
hann til þess að taka sér penna
í hönd. Smátt og smátt komst
hann að raun um, að hún hafði
á réttu að standa í þessu efni eins
og mörgu öðru. „Þegar þú ert
ekki í skapi til að skrifa,“ sagði
hann löngu síðar við Sigurð, „þá
skaltu samt setjast ósköp róleg-
ur við skrifborðið þitt, eins og
ég geri. Og þá kemur andinn yfir
þig af sjálfu sér!“
Þannig tókst henni æ betur að
fá hann til að einbeita sér að
vinnu sinni og nýta hæfileika
sína til hins ýtrasta. Þegar í upp-
hafi hjónabands þeirra leitaðist
hún við að fæla frá léttlynda vini
og kunningja, sem vildu sóa tíma
Ibsens. Faðir minn sagði einu
sinni að skapandi listamaður
þarfnaðist barnfóstru, og það má
segja um frú Ibsen, að hún hafi
einmitt gegnt því hlutverki í lífi
manns síns. Hún leyfði engum að
raska ró hans. Og Ibsen var þetta
sjálfum vel ljóst. Hann sagði eitt
sinn um konu sína:
— Hún er einmitt þess konar
manneskja, sem ég þarfnaðist.
Enginn gat örfað hann og hvatt
betur en hún. Ef þunglyndi og
vonleysi náðu tökum á honum,
tókst henni að stappa í hann
stálinu. Af mínum fátæklegu
orðum hér að framan vona ég,
að ljóst sé, hvílíkur styrkur hon-
um var í takmarkalausri trú
hennar á hæfileikum hans.
Þá Ibsen var niðurbrotinn yfir
miskunnarlausri ög ranglátri
gagnrýni, lét frú Ibsen engan
bilbug á sér finna. Augu hennar
skutu gneistum, og eitt sinn
sagði hún:
— Þú með þína snilligáfu: Að
þú skulir vera að fárast yfir því
sem þetta pakk skrifar um þig!
Þetta nægði. Ibsen stóð á fæt-
ur og gekk hnarreistur inn í
vinnuherbergi sitt — eins og
endurborinn.
De unges Forbund kom út
1869 og vakti mikla gremju. Ljós-
myndirnar voru of líkar fyrir-
myndunum. Þær voru ekki retu-
seraðar, eins og sagt er. Allir
tóku verkið til sín, jafnvel faðir
minn. Reyndar hafði hann ekki
ástæðu til þess. Ibsen hefur tek-
ið af allan vafa um það í bréfi,
þar sem hann segir berum orð-
um, að hann hafi aldrei haft
Björnsson í huga, er hann skóp
Stensgárd. Á þessum tíma var
nóg af stjórnmálamönnum, sem
flögguðu innantómum slagorðum,
og það stóð heldur ekki á þeim
að mæta á frumsýningunni til
þess að púa og flauta.
En jafnt og þétt fór hróður
Ibsens vaxandi, — eða ef til vill
væri nær sanni að kalla það
óhróður. Eins og hann sagði sjálf-
ur:
—- Eg hef orðið frægur af ein-
tómum niðurrifsskrifum.
Alla gagnrýni um verk sín,
þótt slæm væri, klippti hann út
og varðveitti.
— Óvinir mínir hafa hjálpað
mér mikið, sagði hann. — Þeir
gættu þess ekki, að loks var svo
komið, að fólki lék hugur á að
vita, hver þessi maður væri eig-
inlega, sem sýknt og heilagt var
verið að skamma í blöðunum.
Þetta var deginum sannara. —
Um þessar mundir bárust Ibsen
boð úr ólíkustu áttum. Honum
var boðið að taka þátt í norrænni
ráðstefnu um réttritun, sem
haldin var í Stokkhólmi, og kon-
ungurinn af Egyptalandi bauð
honum að vera viðstaddur vígslu
Súezskurðarins. Á ferð sinni um
Egyptaland fær Ibsen fyrsta bréf
sitt frá Sigurði, sem þá var 10
ára gamall. Og í bréfi frá frú
Ibsen segir svo:
„Meðan þú nýtur lífsins suður
í löndum, er nýjasta verk þitt,
De unges Forbund, frumsýnt í
Christianíu með sögulegum hætti.
Mér hafa borizt spurnir af at-
burðunum. Frumsýningarkvöldið
voru brír fyrstu þættirnir sýndir
við góðar undirtektir, en í fjórða
þætti, þar sem Bastian segir í
stuttu máli, hvað þjóðin sé, þá
var byriað að oúa á þriðja bekk.
Að söffn voru það stúdentar sem
stóðu fyrir þessu. Hvað finnst
þér?....
En nú kom önnur sýning, minn
kæri, og það lá í loftinu, að eitt-
hvað myndi gerast. Húsið var
troðfullt, og þegar Lunestad end-
aði fyrstu ræðu sína, var byrjað
UatioiÍathutiíf
ýhHi- & ÚtikurÍir H □. VILHJÁLMBBDN
RÁNARGÖTU 12 SÍMI 19669
r :--------------------------s
Þér siiarið með áskrift
VIKAN
Skiptiolfi 33 - sími 35320
v_____________________;________________y
44. tbi. vikan 39