Vikan - 15.01.1970, Page 12

HAN N KÖLSKI
SMÁSAGA
EFTIR
GUY DE MAUPASSANT
Bóndinn stóð andspænis lækn-
inum við hvílu hinnar deyjandi
konu, sem hlustaði á tal þeirra
hin rólegasta. Hún átti að deyja
og tók því vel, enda hafði hún
tvo um nírætt.
Geilsa júlísólarinnar lagði inn
um gluggann og hinar opnu dyr
og einnig dauninn utan af ökr-
unum. Engispretturnar sungu í
sig hæsi.
Læknirinn tók til máls og
sagði:
— Honore, þú mátt ekki yfir-
gefa þína dauðvona móður.
Dauðann getur borið að, áður er
minnst varir.
Bóndi svaraði vandræðalega:
— Ég verð að ná inn hveitinu,
því að það hefur legið úti lengi
og nú er veður til að hirða. Hvað
segir þú um það, móðir sæl?
Hin deyjandi kona, sem enn
var haldin ágirnd Norður-Frakk-
lands, kinkaði kolli til samþykk-
is og hvatti þannig son sinn til
að hirða hveiti sitt meðan hún
sjálf yfirgæfi heiminn. En lækn-
irinn gerðist þá reiður, stappaði
niður í gólfið og sagði:
— Þú ert ómenni, heyrirðu
það? Og ég leyfi þetta ekki. Skil-
urðu? Og verðir þú endilega að
ná inn hveitinu í dag, farðu þá
til frú Rapet og fáðu hana til að
líta eftir henni móður þinni. Ég
krefst þess. En ef þú hlýðir ekki
skaltu ekki vænta minnar hjálp-
ar þá einhvern tíma þú kannt að
veikjast.
Bóndi, sem var langur slóni og
magur og seinu til allra hluta,
var sem milli tveggja elda. Hann
óttaðist lækninn, en sparnaðar-
hugurinn var hins vegar mikill.
Eftir alllanga bið fær hann loks-
ins stamað:
—•- Hvað tekur frú Rapet mik-
ið fyrir að sitja yfir veiku fólki?
— Hvernig ætti ég að vita
það? hrópaði læknirinn. — Það
er án efa undir því komið, hversu
lengi hennar er þörf. Talaðu við
hana, maður. En ég vil, að hún
sé hingað komin áður en klukku-
stund er liðin, heyrirðu það?
Maðurinn tól: ákvörðun sína.
Ég skal ná í hana, svaraði
hann. Verið ekki reiður, lækn-
ir.
Hinn síðarneíndi fór þá burt,
en sagði um leið:
— Gættu þín. ungi maður, því
að ég er harður í horn að taka,
þegar ég reiðist.
Þegar þau voru tvö ein eftir,
sneri bóndi sér að móður sinni
og mælti lágum rómi:
— Ég ætla að ná í frú Rapet
eins og læknirinn segir. Dey þú
ekki á meðan.
Síðan fór hann út.
Frú Rapet, sem var þvottakerl-
ing, sat yfir látnu og deyjandi
fólki þar í nágrenninu, en milli
þess sem hún saumaði iínklæði
þessara viðskiptavina sinna
saumaði hún og bætti klæði
hinna, sem enn voru í tölu lif-
enda. Hún var illgjörn, öfund-
sjúk og fégjörn. gekk í keng og
var líkast því sem hún væri brot-
in sundur um miðjuna. Hún tal-
aði ekki um annað en fólk, sem
hún hafði séð deyja og um þær
mismunandi myndir, sem dauð-
inn birtist í. Hún hafði sömu
ánægju af að tala um þetta og
veiðimaðurinn, sem segir frá af-
rekum sínum.
Þegar Honore Bontemps kom
inn í kofa hennar, var hún önn-
um kafin við bvotta sína.
— Gott kvöld, frú Rapet, sagði
hann. — Þú lifir og blómstrar,
sé ég.
Hún sneri sér við, leit á hann
og sagði:
— Mér líður ágætlega, þakka
þér fyrir. En hvað er frá þér að
segja?
— Allt hið bezta, en móðir
mín er hins vegar mikið veik.
— Móðir þín,>
— Já, móðir mín.
— Hvað gengur að henni?
Ekki annað en það, að hún
er að hrökkva upp af.
Kerlingin þurrkaði blautar
hendur sínar og spurði með hlut-
tekningarróm:
- Er það svona slæmt?
Læknirinn heldur, að hún
muni ekki lifa til morguns.
Þá hlvtur hún að vera mik-
ið veik.
Nú kom hik á Honore, því að
hann vildi hafa formála nokkurn
áður en hann setti tillögur sínar
fram. Hann kom þó brátt að
efninu, því að hann var seinn að
hugsa sem og til annarra hluta.
Hvað tekur þú mikið fyrir
að vera hjá henni til hins síð-
asta? Þú veizt að ég er ekki rík-
ur og hef ekki einu sinni ráð á
að hafa vinnukonu. Það er ein-
mitt þetta, sern komið hefur
móður minni á grafarbakkann,
of mikil vinna og þreyta. Hún
vann á við tíu manns, þrátt fyrir
sinn háa aldur. Fólk er ekki
svona harðgert nú á dögum.
Frú Rapet svaraði alvarlega:
— Ég tek 40 sous á dag en
þrjá franka á nóttu fyrir þá ríku,
en 20 sous á dag og 40 á nóttu
fyrir aðra. Þú borgar þessa 20
og 40.
Bóndi varð hugsi því að hann
þekkti móður sína vel. Hann
vissi hversu lífseig hún var og
að hún lét sér ekki allt fyrir
brjósti brenna Hann vissi, að
hún gat haldið út í viku enn,
hvað sem læknirinn áleit, og
sagði ákveðinn-
— Nei, ég vil heldur að þú
takir einhverja ákveðna upphæð
fyrir þetta. Læknirinn heldur, að
hún eigi mjög skammt eftir ólif-
að og sé svo, þá er hagnaðurinn
þinn. Hins vegar tekur þú þá
áhættu að hún lifi til morguns
eða lengur.
Kerling horfði undrandi á
manninn, því að aldrei hafði hún
fengið slíkt tilboð áður, en hik
kom á hana, því að hér var ef
til vill auðunnirm skilding að fá.
Samtímis kom þó tortryggni upp
í huga hennar og hún svaraði:
— Ég get ekkert um þetta
sagt, fyrr en ég hef séð móður
þína.
— Komdu þá og líttu á hana.
Hún þvoði hendur sínar og fór
með honum. Þau töluðu ekkert
saman á leiðinni. Hún trítlaði við
hlið hans, en hann stikaði stór-
um eins og hann væri að stíga
yfir læk við hvert fótmál. Kýrn-
ar lágu úti á túni og bauluðu
letilega.
Þegar þau nálguðust húsið,
mælti Honore Bontemps allt í
einu:
— En ef allt er nú yfirstaðið.
Hreimurinn í rödd hans sýndi
ljóslega ósk hans í þeim efnum.
En gamla konan var ekki dauð.
Hún lá á bakinu í sinni hrörlegu
hvílu, en út yfir rúmstokkinn
hékk kreppt og kræklótt hönd
hennar, sem vegna tæprar aldar
strits líktist mest krabbaklóm.
Frú Rapet gekk upp að rúm-
inu og athugaði sjúklinginn
vandlega, tók ó púlsinum, sló
lauslega á brjóst hennar, hlust-
aði eftir andardrættinum og
spurði hana spurninga, svo að
hún mætti heyra rödd hennar.
Því næst gekk hún út úr her-
berginu, en Honore kom að
vörmu spori og sagði:
— Jæja?
Kerling svaraði:
— Hún getur lifað í tvo daga
og kannski þrjá. Þú verður að
greiða mér sex franka auk alls.
— Sex franka! Sex franka!
hrópaði hann. Ertu frá þér?
Hún getur ekki lifað nema í
12 VIKAN 3 tbl