Vikan - 17.01.1974, Side 42

var hann ekki. Brátt tók hann að
gera sér ljóst, að til var önnur
Remoborg, ólik þeirri sem hann
haföi fyrst komið til — ekki með
eintömum aðalsmönnum og
kaupsýslumönnum og guðhrædd-
um hefðarfrúm, heldur borg
hinna fátæku og fávisu, farlama
og kúgaðra manna. Þvi að eins og
Luigi sagði, þegar maður liggur
allán daginn á dómkirkjutröpp-
unum, þá heyrir maður ýmsar
sögur og margir vilja tala við
betlarana. Sumar þessar sögur
komu við hjartað i biskupnum.
Fyrst vildi hann ekki trúa þeim,
en við nánari rannsókn reyndust
þær sannar. Og þegar hann hafði
sannprófað þær, gekk hann að úr-
bótum með oddi og egg. Ekki
varö honum alltaf mikið ágengt,
þvi að áhugasyndarar eru ekkert
hrifnir af afskiptasemi hjá kirkj-
unni. öðru hverju ræddi hann
þessa viðleitni sina við Luigi, sem
biskupnum fannst hlusta á mál
hans með fullkomnum kaldrana-
svip. Hann virtist hugsa sem svo,
að það gæti verið allt i lagi fyrir
mann eins og biskupinn að gera
sér rellu út af svona hlutum, en
hann væri nú betlarinn biskups-
ins, og varðaði heldur litið um þó
aðrir syltu og dræpust. Þetta
gramdist biskupnum og það herti
hann i viðleitni hans meir en
nokkru sinni áður.
Smám saman fór hann að taka
eftir þvi, að breyting var orðin á
gestahópnum við borðið hans. Nú
fór hirðmönnum og lærdóms-
mönnum fækkandi, en fleiri
prestar úr sveitinni, sem þefjuðu
af örbirgð og kastaniubrauði.
Þeir komu i tötralegum hempum
sinum með digra, rauða úlnliði —
i fyrstu voru þeir framandlegir og
feimnir við borðið. En biskupinn
kunni á þvi lagið að tala við þá.
Þvi að voru þeir kannski ekki eins
og gamli sóknarpresturinn, sem
Luigi talaði svo oft um? Þegar
þeir réðu ekki við borðsiðina,
gætti hann þess að draga bara úr
borðsiðunum. Luigi hæddist að
honum fyrir þetta og sagði honum
umbúðalaust, hvað ríkari gestir
hans segðu. Biskupinn atyrti
hann fyrir svona talsmáta viö
sálusorgara hans, en fór sinu
fram.
Það er einkennilegt, hvernig
timinn flýgur þegar hjartað hefur
nóg að starfa. Á svipstundu
fannst biskupnum, var hann orð-
inn miðaldra maður og tekinn að
grána i vöngum, og Luigi kominn
yfir þritugt. Þetta fannst
biskupnum skritið og velti þvl
fyrir sér, hvað hefði eiginlega
orðiö að timanum. Hann hugsaöi
um þetta einn morgun og fannst
hann hafa orðið fyrir einhverju
tjóni. Hann hafði ætlað að fram-
kvæma svo margt — þvi að enn
var hann metorðagjarn. En nú
orðið, þegar kvölda tók, var hann
oft of þreyttur til að geta hugsað.
Erfiðleikar svo margra lágu
þungt á hjarta hans — erfiðleikar
bændanna uppi i hliðunum, sem
höfðu varla málungi matar —
erfiðleikarnir hans Domenico
skóara, sem átti of fallega dóttur,
erfiðleikar Tessu blómsölukonu,
sem átti þjóf fyrir son. Þegar
hann kom fyrst til Remo voru
ekki þessir erfiðleikar við að
striða. Hann tók upp bréf á borð-
inu — bréf sem búið var að liggja
þar i marga daga — og þegar
hann hafði lokið við aö lesa það,
sat hann og starði.
Æskudraumarnir hans settust
að honum, margfalt ákafir,
margfalt kærir. Meðan hann
slæptist i Remo höfðu bróðir hans
og kunningjar verið önnum kafn-
ir. Þeir höfðu þá loksins ekki
gleymt honum. Malaverni
kardináli, hinn mikli og vitri
stjórnvitringur, sem hélt I hendi
sér flestum þráðum stjórnmál-
anna, ætlaði nú að koma við i
Remo á leið til Rómar. Biskupinn
þekkti kardinálann — einhvern
tima, endur fyrir löngu hafði
hann verið einn efnilegustu
manna kardinálans. Þarna var
llka bréf frá lávarðinum, bróður
biskupsins, — bréf alvarlegs og
mikilvægs efnis. Biskupinn var
næstum farinn að gráta, þegar
hann hugsaði til þess, hve lengi
hann hafði látið þessum bréfum
ósvarað. Hann kaliaði á ritarann
sinn og tók síðan til starfa af ó-
venjulegu kappi.
Hann hugsaði oft um það með
gremju, næstu daga, hve
heimskulegt það væri að láta
bréfin sin óopnuð. Nú var tekið til
viö undirbúninginn undir komu
kardinálans. en biskupnum
fannst þessi undirbúningur ekk-
ert ganga, enda þótt hann gæti
ekki bent á ástæðuna. Einhvern
veginn var hann alveg kominn út
úr þessum heimi þar sem allt
gengur eins og smurt — hann var
vanari þvi að taka móti sveita-
prestunum sinum en stórhöfð-
ingjum. Samt klambraði hann
saman nokkrum latinuversum og
lét þvo og hreinsa tjöldin i gesta-
herbergjunum, gerði kórstjórann
sinn næstum brjálaðan og þvæld-
ist fyrir þjónustufólkinu. Hann
tók eftir, að það var ekki lengur
hrætt við hann, heldur umgekkst
hann með umburðarlyndi þolin-
mæði, miklu fremur eins og vin
en húsbónda, og þetta kom eigin-
lega illa við hann. En hitt var þó
verra, hve ósvifislega Luigi leit á
þetta allt og með grimulausri
sjálfselsku.
— Við erum búnir að biða
býsna lengi eftir þessu, yðar
herradómur, sagði hann, — en
loksins er að þvi komið. Og allir
vita, að höfðingi eins og Mala-
verni kardináli kemur ekki á stað
eins og Remo erindislaust. Þess
vegna þurfum við að halda vel á
spilunum, og þá, þegar við hækk-
um i tign, eins og við gerum að
sjálfsögðu, þá skal mér að
minnsta kosti ekki þykja það mið-
ur.
— Hækka i tign? sagði biskup-
inn steinhissa.
Betlarinn geispaði.
— Já, hvað annað? sagði hann.
— Ég hef verið betlarinn biskups-
ins. Þegar yðar herradómur
verður kardináli, verð ég betlar-
inn kardinálans. Sú staða hefur i
för með sér nýjar skyldur, vafa-
laust, en ég treysti á hæfileika
mina. Kannski verð ég lika að fá
mér aðstoðarmann til að sjá um <
sjálft betlið — þvi að það er nú ó-
neitanlega talsverður súgur á
dómkirkjutröppunum.
Biskupinn sneri sér og gekk frá
honum án þess að segja orð. En
það sem Luigi hafði sagt, hafði nú
samt vakið kviða og óró I huga
hans, þvi að hann vissi, að Luigi
var oft búinn að frétta um það
sem koma skyldi, áður en jafnvel
greifinn i Remo hafði nokkra hug-
mynd um það.
Loks rann upp hinn mikli
komudagur kardinálans.
Eins og slikum dögum ver titt,
leiö hann eins og draumur liður,
með hita, umstangi og áhyggjum
út af smáhlutum. Latnesku
kveðjuversin voru óvenjuvel les-
in, en hins vegar var söngfólkið
taugaóstyrkt og söngurinn hjá þvi
ekki sem beztur. Tveir herrar úr
fylgdarliðinu urðu að sofa i her-
bergjum uppi yfir hesthúsunum,
biskupnum til sárrar hrellingar
og krabbarnir á kvöldverðar-
borðinu voru bornir fram sósu-
iausir.
Biskupinn vonaði, að allt hefði
farið vel fram, en þó vissi hann
það ekki. Þegar hann loksins sat
með hinum gamla vini sinum I
lesstofunni út að garðinum, var
hann hvort tveggja i senn upp-
næmur og syfjaður.
Það hefði nú annars átt að vera
hámark dagsins að sitja með
æskuvini sinum i kvöldsvalanum
og endurnýja snertinguna við
hinn stóra heim. En nú var
biskupinn orðinn vanur háttatima
sveitafólks og veizlan hafði staðið
lengi frameftir. Hann hefði átt að
vera að hlusta á kardinálann með
athygli, en alltaf skaut þessum
bannsetta krabba upp i huga
hans.
— Jæja, Gianfrancesco. sagði
kardinálinn og dreypti ofurlitið á
vininu, — þú hefur veitl þinum
gamla kennara giæsilegar mót-
tökur. Vinið. folkiö, gestirnir —
þetta minnir mig á versin eftir
Virgil, sem við vorum að greina
forðum....
— Kórinn, sagði biskupinn. —
Kórinn er venjulega....
— Nú. hann söng ágætlega,
sagði kardinálinn. Og mikið hef-
urðu góða, heiðarlega og hrein-
skilna presta i þinu umdæmi.
Hann tiristi höfuðið alvarlegur. —
Ég er hræddur um, aö við höfum
ekki alltaf þeirra lika i Róm.
- Þeir eiga erfitt þarna uppi i
hliðunum, sagði. biskupinn
þreytulega. — Þaðvarþeim mikil
upphefð að fá að sjá yðar ágæti.
— O, heiður og heiður! sagði
kardinálinn. — Að fá að sjá gaml-
an og giktveikan karl — já, ég er
orðinn gigtveikur, Gianfrancesco
— ég er hræddur um, að hvorugur
okkarsé ungur lengur. Hann hall-
aði sér fram og athugaði biskup-
inn vandlega. — Þú hefur lika
breytzt, vinur, sagði hann lágt.
— Yðar ágæti á við, að ég sé
orðinn sveitamaður, sagði
biskupinn með ofurlitilli beiskju.
— Já, það er ekki nema satt.
— Nei, alls ekki sveitamaður,
sagði kardinálinn vingjarnlega.
— Alls ekki. En það er orðin
breyting — greinilega breyting —
frá þeim Gianfrancesco, sem ég
þekkti. Hann tók valhnot og braut
hana. — Sá Gianfrancesco var
ungur og töfrandi hæfileikamað-
ur, sagði hann. — En samt efast
ég um, að hann hefði látið borgar-
greifann játa syndir sinar á
skyrtunni fyrir kirkjudyrum.
— Þvi get ég gert grein fyrir,
flýtti biskupinn sér að segja. —
Skyrtan var úr silki og alls ekki
kalt i veðri. Auk þess hefðu álög-
urnar greifans gengið af fátækl-
ingunum dauðum. Ég skai játa,
að við vorum ekki alltaf á einu
máli i þá daga, en ég held, að
hann beri meiri virðingu fyrir
mér nú en þá.
— Þá sagði ég einmitt við hann
Piero bróður þinn, sagði
kardinálinn rólega. — Ég sagði:
— Það er skakkt af þér að setja
þetta fyrir þig, Piero, það hefur
ekki nema góð áhrif. Já, og lika
hvað snertir betlarann.
— Betlarann minn! sagði-
biskupinn og andvarpaði.
— Já, þú veizt, hvernig sumt
smávægilegt fréttist, sagði kard-
inálinn. — Sumt smávægilegt
verður að tiltökumáli og berst
jafnvel til Rómar. Betlarinn
biskupsins — biskupinn betlarans
— biskupinn, sem auðmýkir sjálf-
an sig til þess að vernda smæl-
ingjana.
— Já, en þvi var alls ekki þann-
ig varið. Ég....
Kardinálinn þaggaði niður i
honum. — Settu ekki góðverkin
þin undir mæliker, Gianfranc-
esco, sagði hann. — Kirkjan
þarfnast þeirra allra. Við lifum á
órólegum timum. Frakkakóngur
getur komið vaðandi, hvaða dag
sem er. Og vantrú og guðlast veð-
ur uppi, erlendis. Þú hefur enga
hugmynd um erfiðleikana, sem
nú eru yfirvofandi. Hann horfði
fast á biskupinn. — Hinn heilagi
faðir styður sig mjög við mig og
hann er tekinn að gamlast.
— Það er okkur öllum slæmar
fréttir, sagði biskupinn.
— Já, sannarlega, en við verð-
um að horfast i augu viö staö-
reyndirnar. Ef okkar heilagi faðir
deyr, verður nauðsynlegt fyrir
alla, sem elska kirkjuna innilega
að standa saman — og þó sérstak-
lega i kórbræðralaginu. Hann
þagnaði og stakk kjarnann úr
hnotinni með silfurstil. — Mig
grunar, að okkar heilagi faðir
vilji launa þér starf þitt með
biskupsdæminu i Albano.
— Biskupsstólinn i Albano?
sagði biskupinn, eins og i draumi
þvi að það var alkunna, að sá
biskupsstóll var gamall og frægur
og rétt utan múra Rómaborgar,
og biskupinn þarpa toar kard-
Inálahatt.
— Það gæti haft hin æskileg-
ustu áhrif, sagði kardinálinn. —
Það er min skoðun. Viö höfum vel
gefna og færa menn. sem eru syn-
ir kirkjunnar. Sannarlega, Og
samt er það svo, að meö þessum
miklu frönsku og þýzku áhrifum,
sem nú vaða uppi — ja, þá getur
verið þörf á öðruvisi manni — að
minnsta kosti með tilliti til fólks-
ins. Hann brosti með velþóknun.
Þú mundir verða nærri mér sem
kardinálabiskup i Albano — ná-
lægt okkur öllum, sagði hann. —
Þá gætirðu verið mér stoö og
stytta, Gianfrancesco.
— Ekkert mundi gleöja mig
42 VIKAN 3 . TBL.