Vikan - 11.01.1979, Blaðsíða 42

________________
Það er betra að
drepa sig á góðu
eitri en slæmu
/ upphafi var tóbak álitið
iækningaiyf, en nú hefur komið í
ijós að það er eitt versta eitur
sem mannskepnan hefur nokkurn
tíma í sig sveigt
Nokkrir f róðleiksmolar um
töbak og neyslu þess
Neysla tóbaks var óþekkt í
Evrópu þegar Kólumbus kom
fyrst til Ameríku. Það var bæði í
Norður- og Suður-Ameríku sem
Kólumbus og þeir sem á eftir
honum komu sáu fyrst tóbaks-
reykingar. Þar hafði tóbaks-
plantan verið ræktuð lengi og
reykt af Indíánum. En þeir
reyktu ekki tóbak daglega,
heldur eingöngu við hátíðleg
tækifæri og trúarathafnir, enda
var það trú þeirra að tóbak hefði
í sér fólginn mátt til lækninga.
Hvíti maðurinn var náttúrlega
fljótur að gripa þessa nýjung og
hóf að flytja efnið til sinna heim-
kynna í Evrópu með því orði að
hér væri um að ræða töfralyf
sem læknað gæti ýmsa kvilla.
Þetta var um miðja 16. öld.
Jean Nicot og pípu-
stertur Indíánanna
Nafnið tóbak er dregið af heiti
Indíánapípnanna sem notaðar
voru fyrir og um daga
Kólumbusar. í tóbaki er eitrið
níkótín, en nafn þess er heldur
langsóttara. Þannig er mál með
vexti, að á fyrstu árum tóbaksins í
Evrópu var maður að nafni Jean
Nicot sendiherra Frakka í
Portúgal. Hann sendi Katrínu af
Medici, sem þá var drottning
Frakka, fræ af tóbaksplöntunni
þannig að hún gæti ræktað sinn
eigin eitur-garð. Manninum
hefur að sjálfsögðu ekki verið
kunnugt um skaðsemi tóbaks-
reykinga og ekki fylgir sögunni
hvort drottningunni varð meint
af tóbaki sínu. En þessi gjöf
nægði til þess að eitrið í
tóbakinu fékk nafn og var nefnt
eftir sendiherranum Jean Nicot;
nikótín.
Indiénar rayktu eingöngu við
hétiðleg tækifœri og töldu það allra
meina bót
Offramleiðsla tóbaks og
nauðsyn á stœrri
markaði
Allt frá því að hvíti maðurinn
hóf ræktun tóbaks hefur hann átt
við það vandamál að striða, sem
offramleiðsla tóbaks er. Ekkert
gat leyst þann vanda annað en
leið til þess að auka neysluna.
Og þá var það um miðja 19. öld,
að einn tóbaksbóndinn, George
Webb að nafni, fann á tóbaks-
ekrum sínum úrkynjað afbrigði
af plöntunni, sem hafði þau
einkenni að vera grænna að lit,
og við nánari athugun kom í ljós
að það varð gulleitt við vinnslu
og brann mjög vel. Einnig var
styrkleiki þess minni en venju-
legs tóbaks. Þarna kom vel á
vondan. Hið venjulega tóbak
sem ræktað hafði verið fram að
þessu var það sama og
Indíánarnir höfðu notað. Það
var það sterkt að það hefði verið
óðs manns æði að ætla nokkrum
manni að reykja 20 vöndla af
því á dag. En með þessu nýja
afbrigði var hægt að framleiða
tóbak sem var mildara, svo milt
að það var hægt að láta mann-
skepnuna reykja nær ótak-
markað magn af því daglega.
Vandamálið með offram-
leiðsluna var leyst, eða
hver kannast ekki við hvítu
sígaretturnar með gulleita
tóbakinu, sem framleitt er í
Ameríku og heitir Camel, Salem
og Pamel.
Vhneskjan um skaðsemi
tóbaks er ný
af nálinni
Nú eru liðin nokkur hundruð
ár frá því að Indíánarnir kenndu
hvíta manninum að reykja og
hefur gengið á ýmsu. Hvíti
kynstofninn hefur næstum
útrýmt Indíánum og það er ef til
vill kaldhæðni örlaganna að
Indíánunum skyldi takast að
venja hvíta manninn á tóbak
áður en til þess kom.
Nú er tóbaksneysla orðin einn
mesti bölvaldur heilsufari
Evrópubúa. Sú vitneskja varð
ekki lýðum ljós fyrr en fyrir um
það bil áratug. Fram að þeim
tíma hafði varla hvarflað að
fólki að tóbak gæti mögulega
verið skaðlegt og í upphafi
42 Vikan 2. tbl.