Vikan - 06.11.1980, Blaðsíða 19

mr
Lim?
Texti: Kristín Halldórsdóttír
Ljósm.: Ragnar Th. Sigurðsson og Jim Smart
Upphaflega urðu þeir að biðja um leyfi til
að fá tíma með nemendunum, en nú er
miklu meira um, að þeir séu beðnir að
koma. Svo vel hefur þessum þætti fræðsl-
unnar verið tekið. Þá er einnig mikil
fræðsla á vegum Áfengisvarnarráðs
rikisins, svo sem lengi hefur verið.
Ef til vill er það ánægjulegasta í þróun
þessara mála, hversu miklu fyrr næst nú til
sjúklingsins en áður. Menn gera sér fyrr
grein fyrir sjúkdómnum og leita fyrr
aðstoðar. Meðalaldur þeirra, sem nú leita
sér aðstoðar í baráttunni við alkóhólism-
ann, er á bilinu 25-35 ára, og telja
kunnugir, að meðalaldurinn hafi lækkað
um einn áratug á síðustu fimm árum.
Þessa þróun má væntanlega rekja til
a.m.k. tveggja ástæðna. í fyrsta lagi til
hinnar opnu umræðu og aukins skilnings
varðandi sjúkdóminn, en I öðru lagi kann
orsökin einnig að vera sú, að yngra fólk er
farið að nota aðra vímugjafa meðfram I
rikara mæli, og það missir oft fyrr tökin á
tilverunni og neyðist til að leita sér
aðstoðar.
Aðeins 2% ætluðu að hætta
Einnig virðast hafa orðið breytingar á
því, hvers vegna menn leita aðstoðar. Áður
fyrr var það nánast regla, að alkóhólisti
kom ekki til meðferðar, fyrr en hann
neyddist til þess heilsunnar vegna, eða einnig
í mörgum tilfellum til þess eins að kaupa sér
frið, fyrir kerlingunni og krökkunum eða
fyrir vinnuveitandanum. Og svo voru þeir,
sem ætluðu bara að ná stjórn á drykkjunni,
læra að drekka í hófi. Þetta var til dæmis
eitt sinn kannað meðal hinna svokölluðu
Freeportara, og I ljós kom. að aðeins 2%
þeirra höfðu farið sjálfviljugir í meðferð og
í þeim eina tilgangi að hætta að drekka.
Enn eru allar þessar ástæður i fullu gildi.
En það færist þó í vöxt, að menn geri upp
hug sinn, áður en þeir fara í meðferð. Þeim
er orðið ljóst, að leiðin liggur ekki nema í
eina átt — nefnilega niður á við, og þeir
hafa gert sér grein fyrir, að þeir verða að
hætta að drekka. Alkóhólisti getur hætt að
drekka um stundarsakir, en honum líður
ekkert betur, og fyrr eða síðar sækir aftur í
sama farið. Hann verður að fá aðstoð til að
takastá við vandann.
Staðreyndin er sú, að áfengi hefur
mismunandi áhrif á fólk. Alkóhólistar eiga
jafnerfitt með að skilja, hvernig flest fólk
getur haft stjórn á drykkju sinni, eins og
hinum er óskiljanlegt, að alkóhólistinn
skuli ekki bara hætta að drekka, ef honum
er orðið Ijóst, að drykkjuskapur hans sé
sjúklegur. Það er hins vegar fullkomlega
ósannað mál, hvernig á þessum mun
stendur.
Átök milli atferlis og eðlis
Sú gamla skoðun, að alkóhólismi eigi sér
geðrænar orsakir, er á undanhaldi, og æ
fleiri viðurkenna, að sú geðræna brenglun,
sem allir virkir alkóhólistar eru haldnir á
mismunandi háu stigi, sé afleiðing
drykkjuskaparins, en ekki orsök hans.
Sjúkdómurinn leiðir til sífelldra átaka milli
atferlis og eðlis, sagði einn viðmælenda
minna, og hann lýsti því mjög átakanlega,
hvernig honum hafði liðið, þegar hann
ó'hw -\<a AU&ssma nw ;\\\Xn n iZ
M'n. 'nt\\Mu\t\
,%vouA
Axvigg.'ctí ^ uyg«Qn\\u\úZ
.-vu&gsmö to ðö Vít\ \ v-v
.'j'rt-ooA
\ub\w Uuö\\íh\ ú\\\ ðk
,'í?.\-oöA
m$1.6v>t\ \AA'v \?.vnc> mvam tugaÁ
6\A num Azovtö (vu uV'h to(\
,w\ '\í\ý umoA m?ö^\\\\sA?
3?.VOöA
6ö '\6?. nym>v \Ms ub\vX?. wtoAA
6n 'Vn’yv v?.uuVuu\u?.^vn\ utv>\
u ■ú\v/_'vv(\ rnw x\%<\ ^o ?.nra uv/.'vaó
.um\\\
.s?\-ouA
uu\\\u?\\\ vu6vð\o s\m\oAú nm
.?u\AM<\ ns\nvsAv/.v?. vo
mi-ouA
hvað eftir annað breytti þvert gegn vilja
sínum og samvisku.
Ennþá er alkóhólismi ólæknandi. Þetta
er stigvaxandi og stigversnandi sjúkdómur,
og likamleg lækning er ekki til — ekki
ennþá, hvað sem síðar verður. Eina ráðið er
að hætta að drekka, og meðferðin byggist á
því að gera sjúklingnum grein fyrir eðli
sjúkdómsins og afleiðingum hans, reyna að
sætta hann við hann og hjálpa honum til
að lifa hamingjusömu lífi án áfengisins.
Hvað tekur við?
Margar ástæður liggja vafalaust til þess,
að alkóhólisti leitar oft ekki eftir meðferð,
fyrr en sjúkdómurinn er kominn á hátt stig.
Sumir eiga bágt með að hugsa sér, að líf án
áfengis geti á nokkurn hátt verið ánægju-
legt. Margir eru beinlínis hræddir við með-
ferðina, vita ekki, hvers þeir eiga von, halda
jafnvel, að meðferðin útheimti nánast
óbærilegar þjáningar. Mest óttast þeir þó
vafalaust það, sem tekur við, þegar
meðferð lýkur. Hvernig tekur samfélagið
þeim? Verða þeir ekki bara edrú leiðinda-
gaurar, sem enginn nennir að tala við?
Missa þeir samband við gamla vini? Bíður
sjálfsvirðingin hnekki? Og síðast, en ekki
sist, óttast flestir, að þeim muni mistakast
og lífið verði þeim enn óbærilegra en áður.
Vikan leitaði svara hjá níu óvirkum
alkóhólistum við þremur spurningum
varðandi þá meðferð, sem þeir hlutu, um
ástæðuna til þess, að þeir leituðu eftir
aðstoð, hvað kom þeim mest á óvart í með-
ferðinni og hvernig samfélagið tók þeim að
meðferð lokinni. Svör þeirra hljóta að
vekja bjartsýni og von.
Eitt var þeim öllum sameiginlegt: Sú lífs-
hamingja, sem hlýtur að vera fólgin I því að
finna sjálfan sig eftir villur um refilstigu
Bakkusar konungs.
(Ofanritað er byggt á viðtölum við
Hilmar Helgason, formann SÁÁ, Vilhjálm
Þ. Vilhjálmsson, framkvæmdastjóra SÁÁ,
Jóhannes Bergsveinsson, yfirlækni
Vistheimilisins á Vífilsstöðum, svo og við
þá, sem svöruðu spurningum okkar.)
45. tbl. Vikan 19