Vikan - 03.06.1982, Blaðsíða 24

Texti: Þórey Teikn.: Ragnhildur Stefánsdóttir
Alveg úr-
vinda
af þreytu
Það er ósköp eðlilegt að vera þreyttur að loknum löngum
og ströngum vinnudegi. Ef menn hafa staðið í hreingerning-
um, flutningum, garðvinnu, eða einhverju öðru því sem
reynir á líkamann, er notalegt að leggjast til hvíldar og láta
þreytuna líða úr sér. Oft þegar menn fást við eitthvað sem
þeir eru ekki vanir að gera geta þeir þreyst mjög, jafnvel
þótt verkið sé í sjálfu sér ekki erfitt. En ef menn eru ör-
þreyttir kvöld eftir kvöld án sýnilegs tilefnis er ef til vill ekki
allt með felldu.
HEILAFÚI
Leiðindi geta lýst sér í sífelldri
þreytu. Jafnvel minnsta verk á vinnu-
stað, á heimili eða í námi getur verið
ákaflega lýjandi ef það er leiöinlegt.
Einhæf störf, sem krefjast hvorki ein-
beitingar né áreynslu, reynast mjög
slitandi til lengdar. Oftast verður ekki
bætt úr með því að skipta um starf því
mörg þessara leiöindastarfa eru einmitt
skyldustörfin og heimilisverkin sem aldrei
er hægt aö sleppa við.
Ftáð er að reyna að lífga upp á starf-
ið, vinna ef mögulegt er í skorpum og
gera eitthvað skemmtilegt á milli eða
ljúka starfinu sem fyrst og verölauna
sig á eftir. Oft er hægt að lífga upp á
umhverfi meö lítilli fyrirhöfn, til dæm-
is meö blómum og myndum þar sem
það á við. Spjall viö vinnufélagana,
tónlist, góöur hlátur eöa jafnvel dag-
draumar geta oft verkað eins og hress-
ingarlyf.
SKIPL) LAGSLE Y SI
Algeng ástæða fyrir leiöa og þreytu
er skipulagsleysi. Starfsmenn á ýms-
um vinnustööum, húsmæður og skóla-
nemendur vinna oft meira en nauösyn
ber til vegna skipulagsleysis. Veltið
fyrir ykkur hvemig hagræða má
vinnutímanum og skipuleggja starfið.
Röö og regla á áhöldum og vinnugögn-
um sparar mikinn tíma. Tíma sem
varið er í að læra góöa námstækni er
vel varið.
llmgengnisreglur og samstarf á
heimilinu er algjör nauðsyn. Húsmóðir-
in sem daginn út og daginn inn gengur
á eftir öörum fjölskyldumeðlimum,
tínir upp eftir þá föt, handklæði, blöð,
glös eða hvað sem er, eða hleypur um
íbúðina meö tuskuna á lofti, býður
hættunni heim.
HÆTTA —
OFREYNSLA
Þriðja ástæðan fyrir þreytu er sú
flóknasta. Segja má aö hún stafi af ein-
hvers konar vanstillingu líkamans.
Hvort sem um líkamlega eða andlega
vinnu er að ræða kann viðkomandi sér
ekki hóf og vinnur meira en hann þolir
vegna þess að hann gerir sér ekki grein
fyrir því. Afleiöingin er ósjaldan sú aö
menn fá ýmis líkamleg einkenni, svo
sem háan blóðþrýsting. F'ólki sem þjá-
ist af langvarandi streitu og áhyggj-
um getur liöiö mjög illa líkamlega.
Vöðvar eru spenntir og höfuðverkur,
svefnleysi og þunglyndi eru algengustu
einkennin. Afleiöingin er sú aö viðkom-
andi veröur óskaplega þreyttur við
minnstu áreynslu.
NALÐSYNLEGT AÐ
FINNA ORSAKIRNAR
Til þess að hægt sé aö lækna streit-
una er nauðsynlegt að finna orsakirnar
og ráöa bót á þeim. Róandi lyf, sem oft
eru gefin, lækna aðeins einkennin en
ekki sjálfan sjúkdóminn og geta því
stundum gert illt verra. Streitan
minnkar ekki en sjúklingurinn getur
auðveldlega orðið háöur lyfjum.
Slökunaræfingar geta oft hjálpað
upp á sakirnar betur en nokkuö annaö.
Slökunaræfingar, svipaðar þeim sem
ætlaðar eru barnshafandi konum,
henta öllum. Bók Huldu Jensdóttur,
Slökun og eðlileg fæðing, er ágæt fyrir
þá sem vilja kynna sér slökunaræfing-
ar. Sömuleiðis er nýkomin út kassetta
með slökunaræfingum fyrir alla og
heitir hún Slakað á og streitan burt og út-
dráttur úr efninu á prenti, hvort tveggja
eftir Huldu Jensdóttur. Þetta efni fæst í
versluninni Þumalínu í Reykjavík. Einnig
eru til í bókaverslunum bækur um svipaö
efni á erlendum tungumálum.
Það hjálpar sumum aö stunda íþrótt-
ir og trimm því það linar spennuna í
vöövunum. Golf er vinsælt meöal
streittra kaupsýslumanna og atvinnu-
rekenda. Leikfimi, vaxtarrækt, dans,
skokk og fleira stóreykur vellíöan og
þótt undarlega kunni aö hljóma,
minnkar þreytuna.
Vinsældir skokksins eru skiljanlegar
þegar litiö er til þess aö það veitir
vöðvaspennunni útrás og er auk þess
ákaflega fyrirhafnarlítið. Enginn út-
búnaöur er bráðnauðsynlegur nema
góðir skór og léttur klæðnaður og það
er hægt að skokka hvar sem er og hve-
nær sem er. Hjólreiöar og sund er að
sama skapi heilsusamlegt. I raun má
segja aö hvers kyns útivera og hreyf-
ing komi aö gagni, jafnvel stuttar
gönguferöir um nágrenniö eru betri en
ekkert.
HOLLAR
LÍFSVENJLR
Það má foröast síþreytu meö ýmsu
ööru móti. Rétt mataræði skiptir miklu
máli. Syfja og sljóleiki fram eftir degi
stafar oft af því að morgunmatnum er
ábótavant. Kaffi og kex er vægast sagt
bágborin fæða fyrir vinnandi fólk.
Neytið meiri eggjahvítu- og fjörefna.
Alkunna er að svokallað blóðleysi, sem
oftast stafar af járnskorti í fæöunni,
gerir menn slappa og sljóa. Góður og rétt
samsettur morgunverður er besta máltíð
dagsins.
Svefninn er og þýöingarmikill. Eng-
ar reglur eru til um hve mikill svefn er
mönnum nauðsynlegur. Svefnþörfin er
ákaflega einstaklingsbundin. Sumir
þurfa að sofa 9—10 tíma á nóttu en aðr-
ir ekki nema 4—6 tíma. Mikilvægt er að
gera sér grein fyrir hve mikinn svefn
maður þarf í raun og veru og reyna síð-
an aö fylgja því eftir. Margir sofa
meira en þeir þurfa því oft er leitað á
náðir svefnsins þegar þreyta og óró-
leiki sækja á hugann. En mikill svefn í
slíkum tilvikum linar oft ekki þreyt-
una, sérstaklega ef um langvinnt
ástand er að ræða. Réttar svefnvenjur
eru mikilvægar og óreglulegur svefn í
langan tíma getur reynst skaölegur.
Gamla góöa reglan um að sofa við op-
inn glugga er í fullu gildi. Rúmdýnur
og sængurfatnaður þarf að vera þægi-
legur. Að hlusta á tónlist eða lesa fyrir
svefninn hjálpar oft þeim sem eru
lengi að festa blund. Stuttur síðdegis-
blundur, sérstaklega í rökkrinu á vet-
urna, er lúxus sem vert er að veita sér
ef það er hægt.
Stundum er mikil svefnþörf tákn um
að menn hafa ekki nóg fyrir stafni. Sá
sem dottar yfir sjónvarpstækinu allt
kvöldið og sefur síðan 9—10 tíma á
nóttunni þyrfti ef til vill aö reyna
meira á líkamann en ekki minna. Áð-
urnefndar íþróttir ættu að bæta úr því.
24 Vikan 22. tbl.