Vikan - 12.11.1987, Síða 26

Hróbjartur
Lúðvíksson
skrifar:
Hin fríðsama þjóð?
Erum vió íslendingar firið-
samir? Þegar sú spuming er
rædd er ofit vitnað til þess að
íslendingar eru ekki þving-
aðir til herskyldu eins og
flestar aðrar þjóðir. Einnig
er ofit vitnað í það að glæpa-
tíðnin hér á landi sé í lág-
marki. Slíkur samanburður
er auðvitað reiknaður út
með hinni gullvægu höfða-
tölureglu.
Stundum fyllast menn efa-
semdum um hina ffiðelskandi
íslendinga. Hugarfarið getur
stundum verið herskátt. Það fer
ekki á milli mála að fátt kemur
meira róti á hugi manna en
stjórnmál, trúmál og bindind-
ismál — og líklega megum við
ekki gleyma hvalfriðunarmál-
um. Þá er fjandinn laus.
Þvarg um pólitík á íslandi er
þjóðaríþrótt sem skipar sama
sess og nautaat á Spáni eða
hanaat í Suður-Ameríku. Þetta
skeður allt með hinum sömu til-
heyrandi upphrópunum og
hasar. Fátt er til dæmis vinsælla
en ótímabærar og stóryrtar yfir-
lýsingar stjórnmálamanna í
blöðum og sjónvarpi. Sannleik-
ur eða sanngirni skiptir þá
minnstu máli ef nógu hnyttilega
er að orði komist. Það er að vísu
tvennt ólíkt að kreppa hnefann
og gefa á kjaftinn. Sjónarspilið
er fyrir öllu og sá sem sýnir
mest leikræn tilþrif til dæmis í
sjónvarpinu er stóri karlinn á
þvargvellinum.
Yfirleitt eru íslendingar um-
burðarlyndir í trúmálum þó að
fyrir komi að upp úr sjóði. Það
er þá helst á prestastefnum eða
kirkjuþingum að það gerast slík-
ar uppákomur. Auðvitað getur
prestum hitnað í hamsi eins og
öðrum. En hjá okkur er þetta
vindblástur miðað við það sem
gerist hjá ýmsum öðrum þjóð-
um sem berast á banaspjótum
með biblíuna í annarri hendi í
Drottins nafni. Eins og flestum
er kunnugt er saga kirkjunnar
blóði drifin.
Bindindismál eru alveg upp-
lögð þrætuefhi og þar ber bjór-
inn hæst. Þegar bjórmál ber á
góma er það eitt víst að alvitrir
framagosar geysast ffam í ræðu
og riti og þeir vita upp á hár
hvað þjóðinni er fýrir bestu —
með eða á móti. Sem betur fer
rennur mesti gjósturinn af
mönnum eins og bjórinn sjálfur,
um síðir.
Ýmsar uppákomur kæta hugi
manna. Sölumál Útvegsbankans
eru kannski örlítið dæmi um
valdabaráttuna sem kraumar
undir niðri — undir allri ffið-
semdinni. Staðan í málinu í
augnablikinu er satt best að
segja dálítið hallærisleg. Fyrst
vildu helst engir kaupa hluta-
bréf í þessum lánlausa banka, en
skyndilega þegar einn vildi
kaupa alla lausa hluti þá hlupu
margir aðrir til og vildu ekki
verða minni menn. Þá brá svo
við að valdherrar vildu ekki
selja. Friðsamt fólk hlær ekki
upphátt né galgopalega. Það er
aðeins brosað mildilega og af
umburðarlyndi.
f kjaradeilum getur blossað
upp úr illilega og af æsingi. Þá
kemur víkingaeðlið í ljós. Verk-
föll eru þó ekki eins vinsæl og
áður en hópuppsagnir þykja
árangursríkar. Þá segir fólk upp
starfi sínu samtímis án þess að
ætlast sé til þess að mark sé tekið
á því. Þetta þykir mjög slóttug
og sigurstrangleg aðferð í kjara-
baráttu.
Það er auðvitað grafalvarleg-
ur þáttur í mannlegum sam-
skiptum þegar um afkomuna er
að ræða. Um kaup og kjör vilja
menn helst ekki spauga. Erlend-
is er víða nú orðið jafnvel kastað
eldsprengjum í slíkum tilfellum
en hérlendis láta menn sér
nægja að kippast við á svipaðan
hátt og ef kaldri og blautri hendi
væri strokið um beran botninn á
þeim.
Á viðskiptasviðinu gerast líka
stöku sinnum skemmtilegar
uppákomur. Davíð Scheving
hefur lag á að koma mönnum á
óvart. Hundrað þúsund kall í
fundarlaun fýrir dós af Sólgosi
númer milljón. Þetta kom við
kaunin á sumum og dómskerfið
var sett í gang, því margir sjá of-
sjónum yfir velgengni Davíðs.
Ekki kemur mönnum saman um
hvort Davíð er erkiþrjótur í við-
skiptum eða hvort hann sé bara
prakkari í eðli sínu sem hafi
gaman af að gera smáhasar öðru
hvoru. Kannski er fólgin í þessu
snjöll friðsemd.
Það versnar alltaf í því og
verður ófriðlegra þegar tekið er
upp á því að apa eftir baráttu-
aðferðum annarra þjóða. Þá er
stutt í sprengjukastið. Við höf-
um gott dæmi um það þegar
hvalavinir hlekkjuðu sig, í fullri
vinsemd auðvitað, við byssu og
mastur hvalbáts fyrir skömmu.
Þegar friðsamleg barátta snýst
upp í að hefta athafnir annarra
manna sem einnig telja sig vera
að sinna firiðsömum störfum á
löglegan hátt þá getur brugðið
til beggja átta. Friðsamt ofbeldi
ætti ekki að vera til, þá getur
verið stutt í sjálfvirka sleppi-
búnaðinn með kjaftshöggin, að
sjómanna sið, og þá er ekki nóg
að segja að þetta hafi allt verið í
góðu.
Hugsið ykkur ef mikil óá-
nægja með landbúnaðarstefn-
una yrði til þess að ffiiðsamir
menn tækju upp á því að hlekkja
26 VIKAN