Vikan - 15.12.1988, Qupperneq 12

En allt um það, þegar ég var að læra
hjúkrun í Háskóla íslands sá ég fljótlega að
ekki gæti verið um heildræna hjúkrun að
ræða, nema þessi þáttur væri tekinn inn
líka. Þegar ég var á 4. ári tókum við okkur
saman sjö nemendur og unnum rannsókn-
arverkefni um kynlíf. Við þýddum mæli-
tæki, skammstafað SKAT, sem mælir við-
horf til sambanda, sjálfsfróunar, goðsagna í
kynlífi, fóstureyðinga svo og almenna
þekkingu varðandi kynlíf. Við lærðum
heilmikið á þessu og jafnlramt sá ég á
niðurstöðunum hversu óskaplega mikið
vantaði af Iræðslu og aftur fræðslu. Ég
ákvað að helga mig faginu og fann „sexu-
ality education“ í þrem skólum. Ég sótti um
og fékk inni í þeim besta. Fullbrightstyrk
hlaut ég og þar með voru hjólin farin að
snúast. Við nám í kynfræðslu var ég svo í
tvö ár, 1986-1988. Ég var full eftirvænt-
ingar þegar ég hóf námið og mjög opin
fyrir öllu. Ég var líka mjög ánægð með
námið nema hvað mér finnst það fúll
akademískt á stundum. Kannski hefði mátt
leggja meiri áherslu á þátt einstaklingsins í
þessu öllu.
Þessi tími í skólanum varð annars
ógleymanlegur. Maður upplifði svo margt
á svo skömmum tíma og hafði ekki við að
melta fróðleikinn. Á endanum stofnuðum
við nokkur hóp í deildinni og fengum við
að pústa út í hverri viku um það sem við
höfðum verið að læra og það sem við
höfðum upplifað í gegnum námið.“
Eigið fyrirtæki
Það var svo í vor sem Jóna Ingibjörg
kom heim og stoftiaði eigið fyrirtæki, kyn-
fræðsluna. Kynfræðingurinn nýbakaði
vakti greinilega mikla athygli hjá fólki og
víða heyrðust vangaveltur um hann og
hvað hann gæti eiginlega verið að kenna? f
einstaka dagblaði var látið í það skína að
þarna væri eitthvað spennandi og kannski
obbolítið dónalegt á ferðinni.
„Ég hef aðallega veriið með námskeið,
skrifað greinar og haldið fyrirlestra eftir að
ég kom heim,“ sagði Jóna Ingibjörg. í sum-
ar var starfsemin raunar ansi fjölbreytt.
Það má segja að um eins konar tilrauna-
starfsemi hafi verið að ræða. En þetta óx
mér eiginlega yfir höfuð, svo nú í desem-
ber ætla ég að endurskipuleggja mig. Eltir
áramót ætla ég svo að stokka upp og gera
hana skýrari og einfaldari.
Annars hugsa ég voðalega lítið út í hvað
fólk er að spekúlera. Ég hef ákveðna hluti
fram að færa. Ef fólk getur ekki tekið þá
eins og þeir eru settir ffarn þá breyti ég ef
til vill samsetningunni. ÖU mín námskeið,
nema eitt, hafa verið fullsetin. Vissulega er
kynlíf viðkvæmur þáttur og auðvitað tekur
það tíma fyrir fólkið að fá traust á mér og
námskeiðunum. En ef allir væru lokaðir þá
myndi enginn gera neitt."
Sem fýrr sagði hefur Jóna Ingibjörg
haldið allmörg námskeið frá því að hún
kom heim og tók til starfa í vor. Hún hefúr
verið með kynffæðsiunámskeið fyrir
hjúkruharffæðinga, námskeið um kynfúll-
nægju kvenna og almenn kynffæðslunám-
skeið. Þá hefur hún verið fengin til að
flytja fyrirlestra á fjölmörgum stöðum á
vegum hinna ýmsu félagasamtaka. Loks
hefur hún skrifað greinar í blöð og tímarit.
En í hverju eru námskeiðin sem hún
heldur fólgin?
„Markmið þeirra er að fr æða fólk og þeir
sem sækja þau vilja fá ffæðslu. Fólk kemur
ekki endilega af því að það eigi við ein-
hver kynlífsvandamál að etja.
Við getum tekið námskeiðið um örugg-
ara kynlíf sem dæmi. Þar er fólki kynntir
möguleikar á því að lifa öruggu kynlífi
þrátt fýrir eyðni. Fólk vill fá fræðslu. Það
■ Það hefur aldrei
komið fyrirað neinn
hafi viljað hœtta ó
miðju nómskeiði.
Fólk vill heldur
meira ef eitthvað er
og mörgum hefur
ekki þótt þetta
nógu krassandi.
■ Almenningur
hefur verið með svo
gífurlegar vœnting-
ar til mín að ég hef
ekki getað annað
helmingnum af því.
vill fræðast um kynlíf. Það vill vita hvað ég
get kennt því.“
— Eru einhverjir sérstakir hópar sem
sækja námskeiðin hjá þér?
„Nei, það get ég ekki sagt. Þú spyrð um
þekkt fólk og ég get sagt þér að það þorir
minna en kemur samt. Ég geri fólki fulla
grein fyrir því að það ríkir fúllur trúnaður
á milli okkar og um það sem við segjurn
hvert öðru. Á námskeiðinu um kynfúll-
nægju kvenna skrifa þær allar undir hóp-
trúnaðarsaming, þar sem áréttað er að
hundrað prósent trúnaður ríki meðan á
námskeiðinu stendur og eftir það. Þetta
verður að vera svona, þannig að fólk geti
treyst því fullkomlega að ekki sé verið að
hlaupa með einkamál þess út og suður."
— Hvernig færðu fólk til að opna sig og
tjá um þessa hluti á námskeiðunum?
„Ég geri í sjálfú sér ekkert í því að fá fólk
til að opna sig. Ég byggi námskeiðið rólega
upp í byrjun, ræði um almenn efrii fyrst,
en fer svo dýpra í hlutina þegar líða tekur
á. Þátttakendur ráða svo alveg sjálfir
hversu langt þeir ganga í að tjá sig. Fólk er
þarna á eigin ábyrgð og hver verður að
vega og meta fyrir sig. En á námskeiðun-
um eru byggð upp virðing og traust og
þegar fólk finnur það, þá veit það að það
getur talað óhikað um hlutina.
í upphafi hvers námskeiðs segi ég þátt-
takendum að þeir ráði hversu opinskáir
þeir séu. Ég hef séð að það léttir mörgum
við það.“
Fræðsla sem á rétt á sér
— Þú nefndir námskeið um kynfull-
nægju kvenna. Hvernig er því háttað? Fá
þátttakendur heimaverkefni til að spreyta
sig á?
„Helmingurinn af þessu námskeiði er
upplifun. Þú lærir ekki þessa hluti af bók.
Auðvitað eru heimaverkefni, æfingar sem
byggja á að kynnast eigin líkama, læra að
elska sjálfa sig klukkustund á dag. Það hef-
ur aldrei komið fyrir að neinn hafi viljað
hætta á miðju námskeiði. Fólk vill heldur
meira ef eitthvað er og mörgum hefur ekki
þótt þetta nógu krassandi. í fyrrasumar átt-
um við jafnvel von á ljósmyndurum með
vélarnar á lofti fýrir utan þegar eitt nám-
skeiðið byrjaði. Þetta hafði vakið svo mikla
athygli. En það varð nú ekki.
En þetta umrædda námskeið gengur út
á að kenna konum að kynnast sjálfum sér
og fræða þær um kynlíf. Það er nefhilega
forsenda að þekkja sjálfan sig, Iíkama sinn,
tilfinningar og viðhorf."
— En hvað með karlana? Heyrirðu
minna ffá þeim með sín vandamál?
„Þegar ég auglýsti námskeiðið um kyn-
fúllnægju kvenna hringdu nokkrir karlar
sem kváðust vera að athuga þetta fyrir
konurnar sínar. Það er eins og þeim finnist
þeir eiga að bera ábyrgð á góðu samlífi í
hjónabandinu en konurnar ekki. Þeir beri
þannig ábyrgð á fúllnægingu kvenna sinna.
Svo er að hringja í mig fólk sem segist
vera að hringja fyrir vin sinn eða vinkonu.
Þessir sömu hafa fengið fá svör og smá, því
ég stend ekki í svona „milliliðabissness". Ef
fólk þorir ekki að koma fram undir eigin
nafni og tala við mig þá hef ég ekkert við
það að tala.“