Vikan - 22.08.1991, Blaðsíða 34

▲ Trérista
sem á aö
sýna
norna-
sveim.
Nornirnar
hafa safn-
ast aö
kölska og
kyssa
undirgefnar
bakhluta
hans.
Tréskuröar-
mynd af
konum á
báli. ▼
ig valdið fólki veikindum. í
öðru tilviki var galdramanni
gert að sök að hafa með göldr-
um grennslast fyrir um það
hvort meyjar væru óspilltar en
hann hafði líka kallað veikindi
yfir fólk. Það er ef til vill ekkert
skrýtið við þetta því trúlega
hafa landsmenn ekki verið
sérlega heilsugóðir á sautj-
ándu öld og orsakir heilsu-
leysisins ekki alltaf legið í aug-
um uppi. Húsakostur var ekki
upp á marga fiska og fæðan
heldur ekki en breytileiki veðr-
áttunnar hefur sennilega ekki
komið mönnum á óvart þá
fremur en nú. Hins vegar hefur
veðráttan kannski skipt menn
meiru máli suður í Steyermark
í Austurríki og annars staðar í
Evrópu þar sem haglél og
þrumuveður á sumardegi gat
haft alvarleg áhrif á upp-
skeruna og var ekki daglegur
viðburður.
KREM ÚR FITU AF
LÁTNU UNGBARNI
( hallargarði í Riegersburg
getur að líta jurtir sem galdra-
nornir notuðu gjarnan. Menn
trúðu því á þessum slóðum að
nornirnar gætu búið til sérstakt
krem úr fitu dáinna smábarna
og plöntum eins og óðjurt og
völvuauga en báðar eru þess-
ar plöntur eitraðar. Sagt var að
bæru konurnar á sig kremið
gætu þær flogið en eins og all-
ir vita hefur því lengi verið
haldið fram að nornir fari um
loftin fljúgandi eða ríðandi á
kústskafti.
Sitthvað gat fólk gert til þess
að verjast göldrum þarna suð-
ur í Steyermark. Á nornasafn-
inu getur að líta fimmhyrndar
stjörnur sem áttu að geta
verndað menn fyrir illum send-
ingum. Fólk gat líka skrifað
bænir á langa strimla sem það
lagði hér og þar og áttu að
hrekja illa anda á brott. Einnig
var gott og einfalt ráð að taka
blautar bleiur ungbarna og
leggja þær við útidyr. Bleiurnar
áttu að geta hrakið hvern með-
alpúka í burtu, reyndi hann að
komast óboðinn inn. Alls kon-
ar töfraformúlur voru líka til
sem stuggað gátu við illþýðinu
og bænalestur og signingar
voru líka til góðs.
SPÁNN, FRAKKLAND
OG ÞÝSKALAND
EFST Á BLAÐI
í Riegersburg má að lokum
sjá kort yfir Evrópu sett gulum
og rauðum deplum. Rauðu
deplarnir tákna svæöin þar
sem mest var um galdra-
brennur. Á Spáni, í Frakklandi
og Þýskalandi eru flestir depl-
arnir enda voru galdrabrennur
þar ófáar og grimmdin mikil.
Kannski við íslendingar gæt-
um komist á blað ef höfðatölu-
reglan góða væri notuð því
hér voru brenndir á báli yfir
tuttugu galdramenn. Sjö þeirra
létu lífið vegna „heilsuleysis"
eiginkonu og barna séra Páls
Björnssonar í Selárdal. Vílaði
séra Páll ekki fyrir sér að leita
að nýjum sökudólgi þegar
konu hans skánaði ekki þótt
sá fyrsti hefði verið brenndur
og síðan koll af kolli þar til sjö
voru látnir. Séra Páll var af
þessum sökum nefndur hrellir
galdramanna á Vestfjörðum.
Hann var prestur í Selárdal í
61 ár og lést hálfníræður árið
1706.
Eftir 1690 var ekki lengur
heimilt á íslandi „að brenna
sannprófaða galdramenn
nema að fengnum úrskurði
konungs", að því er segir í
Öldinni sautjándu. Erlendis
hafa galdraofsóknir haldist allt
fram á okkar daga. ( Sviss
börðu ofsatrúarmenn stúlku til
bana árið 1966 en þeir töldu
að illir andar hefðu náð tökum
á henni og sagt er að bæði í
Bandaríkjunum og Englandi
sé enn til fólk sem telur sig
göldrótt.
Teikning sem sýnir galdramenn á báli en böðullinn skarar í eldinn.