Vikan - 21.12.1999, Blaðsíða 2

Hún er að vísu orðin háöldruð
núna en elstu ritaðar heimildir
um tilvist hennar eru úr Snorra-
Iddu sem skrifuð var einhvern
tíma á hrettándu öld. Á sautj-
ándu öld kemur Grýla íslenskum
húsmæðrum til hjálpar í jóla-
amstrinu hví bá er farið að nota
hana til að hræða óhlvðin börn
til hlýðni en líkt og allar konur
vita er bað ómetanlegt hegar
nauðsynlegt er að koma á friði í
barnahópi að vísa til æðra valds
sem muni tukta há sem láta
ekki af ósiðunum.
* Er það satt Grýla mín að þú borðir
.o börn?
"S „Ég er auðvitað af tröllakyni og
5 við sláum yfirleitt ekki hendinni á
‘3 móti feitum bita. En þær voru í ein-
<55 hverjum vandræðum með krakkana
a stelpurnar hérna í gamla daga. Æ,
"2 þú veist þetta með agann og allt
oi það. Ég þekki það ekki. Sennilega
” hafa aldrei verið uppi á (slandi bet-
55 ur siöuð börn en jólasveinarnir mín-
£ ir, en ég er alls ekki ónæm fyrir
g þessum systrakærleika sem Rauð-
■“ sokkurnar töluðu um mörgum öld-
um seinna svo ég lofaði þeim að
nota mig til að hræða krakka-
skammirnar. Hins vegar er að verða
öld síðan ég hef elst við óþekka
krakka. Maður er að verða svo
skelfing slæmur af gigt svo ég hef
látið mér nægja að hirða væna flís
feitum sauðum sem flækst hafa um
fjöllin mín í gegnum tíðina."
En Grýla er ekki bara kona sem
sýnir öðrum konum samkennd
heldur er hún sjálf breysk eins og
við allar. Hún er þrígift og það var

' t.
" Wk
\

ekki fyrr en hún hitti Leppalúða
sinn að hún fann ástina. Fyrri menn
hennar voru Gustur og Boli og hvor-
ugur var nægilega hrikalegur fyrir
hennar smekk. Lúði hefur enst í
tæp þrjú hundruð ár sem verður að
teljast allnokkuð gott ef tekið er tillit
til síðustu talna um hjónaskilnaði.
Hjónabandið hefur ekki gengið
áfallalaust því fyrir nokkrum öldum
lagðist Grýla veik. Hún lá í rúminu
og gat sig ekki hreyft. Leppalúði
treysti sér ekki til að hugsa um
börnin sem voru mörg, baldin,
þverlynd og körg. Hann réði sér
stúlku til aðstoðar sem Lúpa hét.
Líkt og sumir aðrir karlmenn varð
honum hált á svellinu gagnvart
barnapíunni og átti með henni son-
inn Skrögg. Grýla komst skömmu
síðar á fætur aftur og varð æfareið
þegar hún komst að því sem gengið
hafði á og rak Lúpu burt. Leppalúði
reyndi að hamla gegn þessu en
kona hans hefur jafnan verið sterk-
ari persónuleiki svo það endaði
með því að hann gaf þeim mæðgin-
um eyju þar sem þau síðan bjuggu.
Þetta hefur varla verið Grýlu auð-
veldurtími meðan maðurinn hennar
var að koma hjákonu sinni og laun-
syni vel fyrir.
„Nei, svo sannarlega ekki. Lúði
er sá af mönnunum mínum sem ég
treysti best og þegar hann sveik
mig var það sárt. Ég ákvað að fyrir-
gefa honum enda er það svo í góð-
um hjónaböndum að það má kom-
ast yfir mörg áföll. Stúlkukindina
vildi ég hins vegar ekki sjá eftir
þetta né ungann hennar."
Um þig hefur verið mikið ort og
ekki allt fallegt. Hvað finnst þér til
dæmis um lýsingar eins og: „Grýla
var tröllkerling, leið og Ijót með fer-
lega hönd og haltanfót..." og
...hafði hala fimmtán, í hverjum
hala hundrað belgir, í hverjum belg
börn tuttugu..."?
„Ég held þeir megi yrkja strák-
arnir. Að vísu verð ég að segja að
mér sárnaði við Jóhannes úr Kötl-
um að hann skyldi tala um að ég
væri leið, hvort ég er Ijót er hins
vegar smekksatriði. Ég veit að
Gustur, Boli og Leppalúði, eigin-
menn mínir, sýndu mér daglega að
útlit mitt var þeim að skapi, enda á
ég þrettán stráka með Lúða og þó
nokkur börn af fyrri hjónaböndum.
Þar á meðal Lepp, Skrepp, Láp og
Skráp, Völustall og Bólu. Ég held að
konur ættu að dæma útlit sitt út frá
því hversu fjörugir karlarnir þeirra
eru í bólinu frekar en einhverju sem
skáldlegir strákar með hausinn í
skýjunum yrkja. Jóhannes er þó að
yrkja þvert um hug sinn þegar hann
segir mig leiða. Hann hafði alltaf
gaman af að heyra um mig og
skemmti sér endalaust yfir sögum
af mér þegar hann var barn svo
mér sárnaði að hann skyldi nota
þetta orð. Hann talar líka um fer-
lega hönd og mér þætti almennt
ágætt að sjá þann sem héldist
handnettur eftir átta hundruð alda
samfellda búsetu á hálendi Islands.
Margur hefur nú fengið grófar
vinnuhendur af minna erfiði.
Nú, eins þótti mér óþarft að taka
fram í mannlýsingu kvæðisins að
ég stingi örlítið við. Þeir hafa svo
sem alltaf verið samir við sig við
fordómana gagnvart fötluðum. Ég
kann vel við þessar nýju hugmyndir
Þetta fallega „purtrait" af Grýlu
er í nýrri bók um hana eftir Giinn
ar Karlsson. Yniislegt uin bókina
og Grýlu er einnig að finna á vefn
iini www.skripo.is
um að líta eigi framhjá fötlun fólks
og á manneskjuna sjálfa en mann-
skepnan er breysk og henni hættir
til að horfa aðeins á yfirborðið og
þá það sem augljósast er á yfir-
borðinu. Ef fólk vill gera eitthvert
mál úr hölum mínum vil ég bara
benda á að ekki er langt síðan að
það þótti til mikilla lýta væri kven-
fólk leggjalangt. Ég sé ekki betur en
allar konur sem rata á síður blaðs-
ins þíns og annarra blaða séu svo
langleggjaðar að spurning er hvar
fæturnir enda og hálsinn byrjar. Ég
efast ekki um að einn góðan veður-
dag á nýrri öld verði halar taldir til
útlitskosta kvenna og því fleiri þeim
mun betra."
Er það sem mér heyrist að þú
sért örlítið viðkvæm fyrir útliti þínu?
„Eru það ekki allar konur. Það
tók mig auðvitað langan tíma að
sættast við sjálfa mig og læra að
eina spegilmyndin sem er þess
virði að eltast við er sú sem birtist í
augum elskunnar þinnar."
En Grýla mín, Jóhannes úr Kötl-
um segir í kvæði sínu að þú hafir
verið stundum mögur og stundum
feit.
„Ég sagði aldrei að leiðin til
þroska hefði verið auðveld og auð-
rötuð. Ég hljóp eftir þessum megr-
unarkúrum og var á trimmi um allar
sveitir á eftir óþekktaröngum líkt og
margar aðra konur þangað til ég
áttaði mig og sættist við líkama
minn eins og hann er. Ég er hvorki
smávaxin né nett. Þið mennirnir
kallið mig tröllkonu. Ég segi að það
sé allt á eina bókina lært með
þessa kvenímynd. Við pössum
aldrei alveg inn í hana og þegar
okkar „look" kemst í tisku erum við
búnar að missa blómann. Ég er
heppnari en margar aðrar því ég
veit að ég mun lifa og mitt „look" er
eitthvað sem þörf er fyrir um alla
framtíð."
Og við hinar vitum að myndir af
Grýlu eru svo sannarlega ekki hætt-
ar að birtast þótt komið sé að alda-
hvörfum.
2 Vikan