Vikan - 08.08.2000, Qupperneq 6

Ragnhildur Vígfúsdóttir berst fyrir fjölskylduuænum uinnustöðum
Vinnudýrkun á íslandi
Ragnhildur Uigfúsdóttir hefur
víða komið við í íslensku
Dióðfélagi. Jafnréttismál hafa
alltaf verið henni hugleikin og
hún hefur lagt sitt af mörkum
í beírri baráttu. Hún var rit-
stjóri Ueru í 5 ár, jafnréttis-
og fræðslufulltrúi fyrír flkur-
eyrarbæ og lektor við Nor-
dens folklíga akademi í Sví-
bjóð en bar kynnti hún sér
málefni sem nefnist fjöl-
skylduvænir vínnustaðír. Uik-
an tók hús á Ragnhíldi og
ræddi við hana um bau mál.
ár. Áhugi minn á jafnréttismálum
hefur alltaf verið mikill, en ég
miða oft líf mitt við tímann fyrir
og eftir kvennafrídaginn 1975
þegar ég „sá ljósið"! Og ekki
minnkaði áhuginn í starfinu á
Veru. Pegar ég hætti sem ritstjóri
árið 1995 tók ég við starfi jafn-
réttis- og fræðslufulltrúa hjá Ak-
ureyrarbæ. Þaðan fór ég síðan til
Svíþjóðar og var íslenskur lekt-
or við Nordens folkliga akademi.
Þar vaknaði áhugi minn á því að
kanna betur hvernig hægt væri
að samræma atvinnuþátttöku og
fjölskyldulíf, sem er frasi sem
kemur fyrir í nær öllum íslensk-
Ragnhildur er fædd í
Reykjavík en fluttist
rúmlega þriggja ára
gömul til Víkur í Mýr-
dal og ólst þar upp. Hún lauk
landsprófi frá Kvennaskólanum
í Reykjavík og stúdentsprófi af
félagsfræðibraut Menntaskólans
við Hamrahlíð. „Eftir stúdents-
prófið langaði mig að skoða mig
um í heiminum og fór sem au-
pair til Skotlands. Þar gætti ég
tveggja barna, tveggja og fjög-
urra ára. Mér fannst þetta hörku-
vinna og varð til þess að slá á all-
ar mínar rómantísku hugmynd-
ir um móðurhlutverkið. Þess
vegna eignaðist ég börnin mín
seint, „ segir hún og hlær en
Ragnhildur á tvær stelpur með
sambýlismanni sínum, Hafliða
Helgasyni, Vigdísi sem er 5 ára
og Hólmfríði sem er nýorðin 1
árs.
„Þegar ég kom heim fór ég í
sagnfræði í Háskólanum og lagði
síðan land undir fót og fór til New
York í mastersnám. Þar lagði ég
^ einnig stund á safnfræði en í því
~ e lærir maður meðal annars að
° skipuleggja og setja upp sýning-
« ar á söfnum. Mér fannst frábært
ÍZ 07
c ra að búa í New York en var alltaf
” m ákveðin í að koma heim aftur
■° >_ sem ég og gerði. í fyrstu var ég í
^ ° lausamennsku og setti upp
= ^ nokkrar sýningar, ýmist ein eða
I m í samvinnu við aðra. Ég ætlaði
" mér aldrei að fara í blaða-
•- '-5 mennsku en einhvern veginn
x ° æxlaðist það þannig að ég tók við
“ s ritstjórn Veru og var ritstjóri í 5
um jafnréttisáætlunum en enginn
veit hvernig á að gera,“ segir
Ragnhildur og brosir.
Fjölskylduvænir
vinnustaðir
í október 1999 var haldinn
landsfundur jafnréttisnefnda
sveitarfélaga og þar fjailaði
Ragnhildur um fjölskylduvæna
vinnustaði. Hvað felst í þessu
hugtaki? „Fjölskylduvænn
vinnustaður er stórt og vítt hug-
tak,“ segir Ragnhildur og held-
ur áfram: „Það er í raun ekki til
nein ein skilgreining á því, það
fer eftir vinnustaðnum og stöðu
einstaklingsins á vinnumarkaði.
Með hugtakinu er átt við hvern-
ig hægt sé að samræma atvinnu-
þátttöku og fjölskyldulíf eða
starfs- og fjölskylduábyrgð. Til-
gangurinn er að finna jafnvægi á
milli starfs og einkalífs. Eins og
við vitum og flest þekkjum þá eru
árekstrar á milli atvinnu- og fjöl-
skyldulífs mjög tíðir. Við getum
ekki lokað augunum fyrir því að
enn sem komið er bera flestar
konur meiri ábyrgð á fjölskyld-
unni en karlar, þær eru heima
þegar börnin veikjast, skutlast
með gamalmennin í fótsnyrtingu
og tengdamömmu á útsölurnar.
Það verða ýmsir árekstrar auk
þess sem oft kemur upp hlut-
verkatogstreita. Yfirmaður á
vinnustað á t.d. iðulega erfitt
með að komast úr því hlutverki
þegar heim kemur og vill stjórna
á heimili sínu líka! Breytt fjöl-
skylduform kallar á önnur fjöl-
skylduhlutverk, teygjufjölskyld-
6 Vikan
an krefst t.d. annars konar skipu-
lagningar en kjarnafjölskyldan
og kynhlutverk eru að breytast.
Fjölskylduvænn vinnustaður
veitir starfsmanni t.d. meiri
sveigjanleika hvað varðar skipu-
lagningu tíma á vinnu."
Ragnhildur leggur áherslu á að
fjölskyldur hafi mismunandi
þarfir á mismunandi tíma. „Sjón-
arhorninu hefur mikið verið
beint að barnafjölskyldum, eink-
um ungbarnafjölskyldum, en við
þurfum líka að skoða annars
konar fjölskyldur því þær hafa
líka þarfir sem koma þarf til móts
við. Ég tel til dæmis að það sé
minna mál að vera með barn á
leikskóla heldur en barn ígrunn-
skóla. Þú þarft ekki alltaf að vera
að hringja heim til þess að minna
það á að borða eða læra. Það er
vissulega jákvætt að skóladagur-
inn sé að lengjast og að börn geti
verið í heilsdagsskólanum svo-
kallaða eftir að venjulegum
skóladegi lýkur en það leysir
samt ekki þann vanda sem for-
eldrar barna í grunnskóla eiga
við að etja þegar kemur að sam-
ræmingu skólatíma, vinnutíma
og fjölskyldulífs. Mér skilst að
mörg börn vilji ekki vera í heils-
dagsskólanum eftir 10 ára aldur
og þá koma upp ný vandamál.
Foreldrar hafa áhyggjur af börn-
unum einum heima, enda hafa
ekki öll börn þroska eða getu til
að vera ein og sjá um sig sjálf,
heimalærdóminn og fleira þar til
foreldrarnir koma heim úr vinnu.
Það fer því oft heilmikill vinnu-
tími foreldra í fjaruppeldi í gegn-
um símann.
Þeir sem eru með uppkomin
börn hafa annars konar þarfir en
barnafjölskyldurnar. Ég kalla þá
kynslóð oft
samlokukyn-
slóðina og hún
er ekkert endi-
lega betur sett
með að sam-
ræma starfs- og
fjölskylduá-
byrgð en sú sem
er með litlu
börnin. Þeir
sem tilheyra
samlokukyn-
slóðinni ættu að vera drauma-
starfskraftar, þeir eru enn með
fulla starfsorku og fara hvorki í
fæðingarorlof né eru með smá-
börn sem geta veikst en þá er það
bara eitthvað annað sem tekur
við. Þau eru orðin ömmur og afar
og það eru gerðar kröfur um að
þau sinni því hlutverki á ákveð-
inn hátt. Einnig eiga þau oft aldr-
aða foreldra, systkini eða aðra
„Eins og við vitum og flest úekhium tia
eru árekstrar á milli atvinnu- og fjöl-
skyldulífs mjög tíðir. Uíð getum ekki
lokað augunum fyrir jiví að enn sem
komið er bera flestar konur meiri
ábyrgð á fjölskyldunni en karlar, bær
eru heíma begar börnin veikjast, skutl-
ast með gamalmennin í fótsnyrtíngu og
tengdamömmu á útsölurnar."