Menntamál - 01.08.1942, Side 47

MENNTAMÁL
37
ing saman lögð, er mér hefur síðar auðnast að afla mér.“
Hann lærði þarna að gera skyldu sína. Mér hefur oft
komið þessi frásögn í hug, þegar ég hef verið að gera upp
reikningana eftir eitthvert liðið skólaár, og hefur þá ætíð
vaknað í hug mínum þessi spurning: Nota skólarnir eins
og skyldi þetta dýrmæta tækifæri til að hafa varanleg
uppeldisáhrif á nemendur sína? Skyldi það ekki vera svo,
að fræðslan skyggi þarna stundum á uppeldistakmarkið?
Ég ætla ekki að svara þessari spurningu. Það fer bezt
á því, að þar svari hver fyrir sig, en ég ætla að fullyrða,
að það tækifæri, sem frú Ruffner hafði til að leggja einn
hornsteininn að hamingju lítils drengs, hefur hver skóli
það og hver kennari, ef hann vill nota það, í hvaða stétt
og stöðu, sem nemendur hans kunna að lenda.
Hver skóli er eins og lítið þjóðfélag út af fyrir sig. í ríki
þessu gilda lög og reglur, sem fyrir alla stofnunina í heild,
en önnur fyrir einstakar deildir hennar og bekki. Sum
þessi lög eru skráð, en þó flest óskráð, sem hafa verulega
þýðingu fyrir skólann og skólalífið, önnur hafa ef til vill
minna gildi, en eitt er sameiginlegt með þeim öllum: Þeim
ber að hlýða. Hinum smærri jafnvel og hinum stærri.
Undanlátssemi við lög og reglur er skólanum ekki siður
hættuleg en þjóðfélaginu. „Með lögum skal land byggja,
en ólögum eyða,“ er spakmæli, sem gjarna mætti vera
umtalsefni í einni eða tveimur kennslustundum.
Þegar barn kemur fyrst í skóla, tekur það í raun og veru
á sig hinar fyrstu skyldur við samfélagið. Sá baggi, sem
þar er lagður á hinar litlu herðar, má ekki vera of þung-
ur, skyldurnar mega hvorki vera of margar eða ósann-
gjarnar, en það er meira virði en margur heldur, að börn-
in læri þegar í fyrstu að gera skyldu sína í skólanum, læri
að hlýða lögum hans og reglum. Það hefur út af fyrir sig
enga verulega þýðingu fyrir framtíð barnsins, hvort það
lærir t. d. landafræðina sína vel eða illa. Það hefur tæp-
lega nokkur sýnileg áhrif á nám barnsins, þótt það komi