Menntamál - 01.12.1948, Page 20

126
MENNTAMÁL
að gera sér í hugarlund, við hvílíka eymd og ómenningu
sum börn eiga að búa: sú saga, sem fólgin er í athugunum,
sem gerðar voru í upphafi styrjaldarinnar, hefur að geyma
svo ófagrar lýsingar, að manni rennur kalt vatn milli
skinns og hörunds við að lesa þær. Mörg börn alast upp á
heimilum, sem er bókstaflega ógerlegt að eiga nokkur sam-
skipti við. Á böli fátæktarinnar, vanþekkingarinnar og
sóðaskaparins verður ekki sigrazt fyrr en eftir langa og
harða baráttu fyrir félagslegum umbótum.
Varla mun til sá kennari, að hann kunni eigi að greina
frá dæmum um það, að viðleitni hans í þessum efnum hefur
átt beinni óvild að mæta af hálfu sumra heimila. En mörg-
um börnum er skólinn kærkomið athvarf, þar sem þau fá
notið þeirrar ástúðar, sem þau höfðu áður farið varhluta
af, eða þeim er gefinn kostur á sjálfsaga, sem hirðulaust
heimili hafði aldrei veitt þeim. 1 skólanum bjóðast barninu
ný tækifæri, kennarinn gengur barninu í foreldra stað í
raunsannri merkingu þeirra orða.
Leikskólinn.
1 félagsskap lærist það bezt og eðlilegast að lúta nauð-
synlegum reglum og neita sér um allt bráðlæti. Þessi félags-
skapur þarf helzt að vera nokkuru fjölmennari en fjöl-
skyldur eru að jafnaði nú á dögum. Meðan hjón eiga yfir-
leitt ekki nema þrjú börn, er um það bil þriðja hvert barn
í rauninni „einkabarn" á því skeiði bernskunnar, sem
ýmsar undirstöðuvenjur eru að skapast. Ekki sízt af
þessum sökum er þörfin í leikskólunum sprottin. Leik-
skólunum er ekki ætlað að koma í stað heimilanna, það
gætu þeir aldrei gert. Enn síður eru þeir stofnun, sem los-
ar móður við ábyrgðina á uppeldi barns síns. Þeir eru öllu
fremur uppbót á því, sem heimilin geta ekki veitt,
einkum hæfilegum félagsskap. Barninu verður ekki kennt
með fortölum að semja sig að þeim kröfum um hegðun,
sem eru ávallt samfara samvistum við aðra. Það lærist