Menntamál - 01.08.1960, Síða 55

MENNTAMÁL
149
ur að losa sig við hleypidóma og kasta frá sér hugmynd-
um, sem hann áður áleit fullgildar.
Vísindin breyta manninum, þau breyta viðhorfi hans
til sjálfs sín og umheimsins. Hann er furðu lostinn vegna
hinna fjölmörgu fyrirbæra í náttúrunni, menningu og
sögu. Hann kemst að raun um, hve valt allt það er, sem
hann áður taldi fullvíst. Kennarinn, eins og allir þeir, sem
vinna að menntun mannkynsins og öðrum menningarstörf-
um, er óhjákvæmilega djúpt snortinn, þegar hann lærir að
byggja hugsun sína á sögulegum grunni og gerir sér grein
fyrir mikilleik starfs síns.
Vísindalegt mat er einnig fólgið í því að gera sér ljósa
grein fyrir ósigranlegum takmörkunum vísindanna. Þau
geta ekki sett fram nein lífsmarkmið, þau geta ekki ákvarð-
að gildi, þau geta ekki verið leiðarljós. Vísindin geta ekki
komið í stað trúarbragðanna, þau geta jafnvel ekki gengið
sem óháð lífsskoðun. í dag eru vísindin sjálf jafnvel ekki
í vafa um það, að maðurinn verður að leita annað, vilji
hann lifa hamingjusömu lífi. Menn eru að vakna til nýs
skilnings á trúarbrögðum, ómetanlegu gildi erfðavenju
og opinberunar.
Vísindin þekkja takmarkanir sínar, þau láta trúarbrögð-
unum eftir sinn drjúga skerf. Þau geta ekki vakið trú
sjálf eða auðveldað einstaklingnum hið erfiða val.
Tímabil óvissu og endurskoðunar á hugmyndum er þar
af leiðandi nærri óhjákvæmilegt, meðan menn eru á leið
til nýs skýrleika í hugsun, þroskaðri sjónarmiða, dýpri
vissu. Örlög margra skynsemidýrkenda — og hið sérstaka
næmi þeirra fyrir hugmyndakerfum af öllu tæi —, sem
hafa ekki fastan grunn til að standa á, er alvarleg áminn-
ing um þetta. Það yrði enginn ábati fyrir kennara fram-
tíðarinnar, nemendur þeirra, foreldra né samfélag, ef nám
í kennaraháskólanum fjölgaði tölu þessara einstaklinga.
Til þess að forðast andlegt rótleysi verður að gera mjög
háar kröfur til kennaraháskólans. Hann verður að færa