Æskan

Árgangur

Æskan - 01.05.1974, Síða 100

Æskan - 01.05.1974, Síða 100
Charles Darwin &,________________________________________________ febrúar árið 1809. Hann gekk í menntaskóla í fæðingarbæ sínum, fór svo til Edinborgar og las læknis- fræði, en hætti því og sneri sér að náttúrufræði. Hann eignaðist marga vini í skóla, sem seinna urðu vísindamenn. Þegar Darwin var tuttugu og tveggja ára, réði hann sig á skip, sem Beagle hét, og átti hann að stjórna þar náttúrufræðirannsóknum. Skipið hélt frá Englandi árið 1831, var farið umhverfis jörðina, og stóð þessi leiðangursferð í fimm ár. Segja má, að þessi leiðangur og vfsindastörfin, sem Darwin vann að og lagði fram nokkrum árum eftir heim- komuna, hafi valdið tímamótum í öllum hugmyndum manna um náttúrufræði og þar með upphaf mannkynsins, og eins gjörbylt skoðunum manna á aldri jarðarinnar. Kenning Darwins er kölluð þróunarkenning, en hún hef- ur vitanlega tekið mörgum breytingum frá því, er Darwin lagði hana fyrst fram. Bók sú, sem Darwin kynnti í kenningar slnar, heitir The Origin of Species, það er Uppruni tegundanna. Darwin sagði, þegar bókin kom út: „Verk mitt er að- eins upphaf að miklu verki visinda, sem mun taka langan tíma og margir munu vlnna að, en sá tími mun koma, að Ijósi verður brugðið á uppruna mannkynsins og sögu jarð- arinnar." Bók Darwins, Uppruni tegundanna, kom fyrst út 24. nóvember árið 1859. Einn þáttur þróunarkenningarinnar er um svokallað náttúruúrval, en það þýðir, að allt lifandi reyni að laga sig að þeim skilyrðum, sem náttúran býður því, en þær lífverur, sem geta það ekki, deyja einfaldlega út. Náttúran þekkir ekki miskunnsemi. Til þess að geta skilið þessa kenningu Darwins urðu menn að gera ráð fyrir geysiháum aldri jarðar og jafnframt þvf, hversu langan tíma það tekur fyrir dýrategundir að breytast. Allt þetta rekur Darwin í þók sinni, Uppruni teg* undanna. Gríska fornspekinga hafði lengi órað fyrir mörgu af þessu, en þeir stunduðu ekki tilraunir, þótt þeir tækju eftir mörgu, en'það var ekki nóg, og það liðu því margar aldir, þar til þessi þróunarhugmynd fékk vísindalegar stoðir til sS standa á. Á tímum landafundanna á 16. og 17. öld tóku menn eftir því, hve mismunandi þjóðir og dýrategundir voru í hinum ýmsu heimsálfum. Darwin lærði margt um dýralíf Suður-Ameríku, sem er um margt sérstakt. Leiðangursskipið kom til Galapagos- eyja, sem eru um 650 milur frá ströndum Suður-Ameríku- Eyjarnar eru undir stjórn smáríkisins Ecuador. Þar eru fuglar, sem líta öðruvísi út en fuglar sömu tegundar annars staðar. Þarna eru dýr, sem hvergi eru til annars staðar, og þarna eru risaskjaldþökur, óþekktar annars staðar. Vegna þess hve eyjarnar eru afskekktar, þá hafa þessir fuglar og dýr einangrazt og smám saman tekið breytingum, með öðrum orðum lagað sig að sérstökum skilyrðum, sem eru á þessum eyjum. Darwin dvaldi fimm vikur á Galapagoseyjum. Þegar Darwin kom heim úr þessum mikla leiðangri, sett- ist hann að á Englandi og fór að vinna úr efni því, sem hann hafði safnað. Hann giftist frænku sinni, Emmu Wedge- wood, og hafði gott heimili og góðar aðstæður. Darwin var sístarfandi að bókum sínum, er vöktu miklar og ofsafengnar deilur, sem nútíðarmönnum finnast fárán- legar, en snillingar eru ekki alltaf metnir rétt af samtíð sinni. Menn hafa nú metið þessar kenningar upp og jafnframt þróað þær áfram, en meginkjarni hugsunar Darwins hefur staðizt að mestu fram á þennan dag. Miklar framfarir hafa orðið síðan Darwin var uppi. Líf' fræðiþekking hefur vaxið mjög og efnafræði fleygt fram- Menn hafa orðið varir við stökkbreytingar, og sumar má framkalla með aðstoð efnafræðinnar. Steingervingar margra fornra dýrategunda hafa fundizt, og fósturfræði hefur tekið miklum framförum, og hún sann- ar, að fóstur margra æðri dýra sýnir, að fóstrið fer í gegn- um mörg óæðri stig tegundarinnar, áður en það fæðist. Darwin var jarðaður í Westminster Aþþey, og var þa® hinn eini heiður, sem honum var sýndur í ríki Viktoríu drottningar Bretaveldis. ÞorvarSur Magnússon. 98
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Æskan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Æskan
https://timarit.is/publication/383

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.