Æskan - 01.05.1974, Qupperneq 100

Charles
Darwin
&,________________________________________________
febrúar árið 1809. Hann gekk í menntaskóla í
fæðingarbæ sínum, fór svo til Edinborgar og las læknis-
fræði, en hætti því og sneri sér að náttúrufræði.
Hann eignaðist marga vini í skóla, sem seinna urðu
vísindamenn.
Þegar Darwin var tuttugu og tveggja ára, réði hann sig
á skip, sem Beagle hét, og átti hann að stjórna þar
náttúrufræðirannsóknum. Skipið hélt frá Englandi árið 1831,
var farið umhverfis jörðina, og stóð þessi leiðangursferð
í fimm ár.
Segja má, að þessi leiðangur og vfsindastörfin, sem
Darwin vann að og lagði fram nokkrum árum eftir heim-
komuna, hafi valdið tímamótum í öllum hugmyndum manna
um náttúrufræði og þar með upphaf mannkynsins, og eins
gjörbylt skoðunum manna á aldri jarðarinnar.
Kenning Darwins er kölluð þróunarkenning, en hún hef-
ur vitanlega tekið mörgum breytingum frá því, er Darwin
lagði hana fyrst fram.
Bók sú, sem Darwin kynnti í kenningar slnar, heitir
The Origin of Species, það er Uppruni tegundanna.
Darwin sagði, þegar bókin kom út: „Verk mitt er að-
eins upphaf að miklu verki visinda, sem mun taka langan
tíma og margir munu vlnna að, en sá tími mun koma, að
Ijósi verður brugðið á uppruna mannkynsins og sögu jarð-
arinnar."
Bók Darwins, Uppruni tegundanna, kom fyrst út 24.
nóvember árið 1859. Einn þáttur þróunarkenningarinnar er
um svokallað náttúruúrval, en það þýðir, að allt lifandi
reyni að laga sig að þeim skilyrðum, sem náttúran býður
því, en þær lífverur, sem geta það ekki, deyja einfaldlega
út. Náttúran þekkir ekki miskunnsemi.
Til þess að geta skilið þessa kenningu Darwins urðu
menn að gera ráð fyrir geysiháum aldri jarðar og jafnframt
þvf, hversu langan tíma það tekur fyrir dýrategundir að
breytast. Allt þetta rekur Darwin í þók sinni, Uppruni teg*
undanna.
Gríska fornspekinga hafði lengi órað fyrir mörgu af þessu,
en þeir stunduðu ekki tilraunir, þótt þeir tækju eftir mörgu,
en'það var ekki nóg, og það liðu því margar aldir, þar til
þessi þróunarhugmynd fékk vísindalegar stoðir til sS
standa á.
Á tímum landafundanna á 16. og 17. öld tóku menn
eftir því, hve mismunandi þjóðir og dýrategundir voru í
hinum ýmsu heimsálfum.
Darwin lærði margt um dýralíf Suður-Ameríku, sem er
um margt sérstakt. Leiðangursskipið kom til Galapagos-
eyja, sem eru um 650 milur frá ströndum Suður-Ameríku-
Eyjarnar eru undir stjórn smáríkisins Ecuador. Þar eru
fuglar, sem líta öðruvísi út en fuglar sömu tegundar annars
staðar. Þarna eru dýr, sem hvergi eru til annars staðar, og
þarna eru risaskjaldþökur, óþekktar annars staðar.
Vegna þess hve eyjarnar eru afskekktar, þá hafa þessir
fuglar og dýr einangrazt og smám saman tekið breytingum,
með öðrum orðum lagað sig að sérstökum skilyrðum, sem
eru á þessum eyjum.
Darwin dvaldi fimm vikur á Galapagoseyjum.
Þegar Darwin kom heim úr þessum mikla leiðangri, sett-
ist hann að á Englandi og fór að vinna úr efni því, sem
hann hafði safnað. Hann giftist frænku sinni, Emmu Wedge-
wood, og hafði gott heimili og góðar aðstæður.
Darwin var sístarfandi að bókum sínum, er vöktu miklar
og ofsafengnar deilur, sem nútíðarmönnum finnast fárán-
legar, en snillingar eru ekki alltaf metnir rétt af samtíð
sinni.
Menn hafa nú metið þessar kenningar upp og jafnframt
þróað þær áfram, en meginkjarni hugsunar Darwins hefur
staðizt að mestu fram á þennan dag.
Miklar framfarir hafa orðið síðan Darwin var uppi. Líf'
fræðiþekking hefur vaxið mjög og efnafræði fleygt fram-
Menn hafa orðið varir við stökkbreytingar, og sumar má
framkalla með aðstoð efnafræðinnar.
Steingervingar margra fornra dýrategunda hafa fundizt,
og fósturfræði hefur tekið miklum framförum, og hún sann-
ar, að fóstur margra æðri dýra sýnir, að fóstrið fer í gegn-
um mörg óæðri stig tegundarinnar, áður en það fæðist.
Darwin var jarðaður í Westminster Aþþey, og var þa®
hinn eini heiður, sem honum var sýndur í ríki Viktoríu
drottningar Bretaveldis.
ÞorvarSur Magnússon.
98