Æskan - 01.01.1980, Blaðsíða 31

jj JAÍi 'JiLS U 'jtttöl
ÆSKAN — Blaðið er fyrir aila fjölskylduna á öllum aldri
HVERS VEGNA ER
MAÐUR ÖRVHENTUR?
Sumir foreldrar hafa áhyggjur af
því, að börn þeirra séu örvhent og
hvort þau þurfi ekki að láta Jeiðrétta"
þennan galla. Flestir sem hafa sér-
þekkingu á slíkum hlutum, svara af-
dráttarlaust: Nei, ef manneskja getur
auðveldlega beitt vinstri hendi, þá er
rétt að leyfa henni að gera það.
Um 4% af mannkyni eru örvhent.
Margir helstu snillingar sögunnar
hafa verið örvhentir, t. d. Leonardo da
Vinci og Michelangelo.
Auðvitað er það staðreynd, að við
lifum í „hægrihandar" samfélagi, þ. e.
a. s. að flestir þeir hlutir sem við not-
um, eru gerðir fyrir fólk, sem beitir
hægri hendi. Hurðarhúnar, lásar, bíl-
ar, hljóðfæri, jafnvel hnapparnir á
fötum okkar.
Engin örugg skýring þekkist á því,
hvers vegna meirihluti fólks beitir
hægri hendi og örlítill minnihluti
vinstri, en ein kenningin er þessi:
mannslíkaminn er ekki eins (symmetr-
ískur) á báðar hliðar. Hægri vangi
okkar er örlftið öðruvísi en sá vinstri.
Fætur okkar eru ekki jafnsterkir og
stundum jafnvel örlítið mislangir, og
þetta „misræmi" á sér stað um allan
líkamann.
Heilinn er samsettur úr tveim helm-
ingum, hægri og vinstri, og þeir starfa
ekki jafnt. Menn álíta, að sá vinstri hafi
„meira að gera". Vinstri helmingur
heilans stjórnar hægri hluta líkamans,
og gagnstætt.
Þar sem vinstri helmingur heilans
er tiltölulega svo yfirgnæfandi sem
hann er, verður hægri hluti líkamans
auðveldara að sinna ýmsum störfum.
Við lesum, skrifum, tölum og vinnum
með vinstra helmingi heilans, sem
þýðir að við beitum öðru fremur hægri
hendi.
Hjá örvhentu fólki er ástandið hins
vegar andstætt. Þar er það hægri
helmingur heilans, sem yfirgnæfir og
það á því hægara með að beita vinstri
hlið líkamans.
Annars hafa menn komist að raun
um, að það er visst samhengi milli
hæfileikans til þess að tala og mögu-
leikans á því að nota hendurnar.
Reyni maður að „þjálfa" örvhent barn
til þess að nota hægri hendi, tekur
það barnið lengri tíma að læra.
/ % /
Leonardo da Vinci var örvhentur. Margar 1
athuganir sínar skrifaði hann með spegil-
skrift.
Einn dropi blóð (1 mm3) er samsettur úr
200.000 blóðplötum, 10 þús. hvítum blóð-
kornum, 5 millj. rauðum blóðkornum, er
inniheldur um það bil 100 næringarefni,
allt þetta gerir 9%, hin 91% eru vatn.
HVAÐ ER
PLASMA?
I líkamafullvaxinnar manneskju eru
um 5 lítrar af blóði. Það er vökvi
samsettur úr rauðum og hvítum blóð-
kornum, ásamt hinum svonefndu
blóðplötum. Þetta nefnist plasma, og
er um það bil 55% blóðsins. Þetta er
vessakenndur gulleitur vökvi. Eftir að
vió höfum borðað eru í honum örsmá
fitukorn, þess vegna er fólki ráðlagt
að borða ekki nokkru áður en tekin er
blóðprufa.
Blóðplasma líkamans er eins og
árstraumur, sem flytur lífsnauðsynleg
efni til þeirra líkamshluta, sem þurfa
þeirra við. Það flytur melt næringar-
efni út í vefi líkamans og úrgangsefni
til nýrnanna.
25