Æskan - 01.06.1994, Qupperneq 29

I)ÝKI\
OKKAR
ÍKORNAR
Eitt af þeim fallegu dýrum sem
þið hafið oft séð á skjánum - í
fræðsluþáttum og kvikmyndum - er
íkorni. Binna og Bogga báðu okkur
að segja dálítið frá honum.
íkorninn er skógardýr. Hann er al-
gengastur á barrskógasvæðum
enda nærist hann einkum á fræjum
úr könglum. Þó er hann einnig í lauf-
skógum og leggur sér þá til munns
sveppi, ýmsa blómknappa, beyki-
hnot og stöku sinnum skordýr og
jafnvel unga. Ýmsir hafa haft á hon-
um illan bifur vegna þess að hann éti
egg og unga. En við rannsókn á
maga 1600 íkorna fundust í einungis
fjórum þeirra leifar sem bentu til
þess. Þetta mun því hafa verið orð-
um aukið.
LOFTFIMLEIKAR
íkorninn er liðugur og afreksdýr í
loftfimleikum! Hann getur stokkið,
eða a.m.k. fallið, 10-15 metra án
þess að meiða sig. Skottið, sem er
langt og vaxið löngum hárum, dreg-
ur úr hraðanum eins og fallhlíf. Hann
beitir því einnig sem stýri.
Hann er af nagdýraætt. Til eru
ýmsar tegundir í íkornafjölskyldunni,
ýmist klifurdýr eða dýr sem grafa sig
í jörð. Við fjöllum hér um þann sem
algengur er á Norðurlöndum. Hann
er um 25 sm á lengd og við bætist
skottið, um 20 sm! Litur er misjafn,
rauður, dökkbrúnn eða næstum
svartur og allt þar á milli - þó er
bringan jafnan hvít. Um vetur verður
hann gráleitur.
Áður fyrr var maðurinn helsti óvin-
ur íkornans - á vetrum. Gráa skinnið
var eftirsótt vegna þess að úr því
voru saumaðar loðskinnsflíkur. Um
1940 var felld allt að hálfri milljón
dýra á ári í Svíþjóð. En nú eru íkorn-
ar sjaldan skotnir þar.
FINNUR STAÐINN EKKI
AFTUR
íkorninn hefur skýr og falleg augu.
En ýmislegt hefur þótt benda til þess
að hann sé ekki meðal skynsömustu
skógardýra. Hann er t.a.m. mjög
gleyminn. Hann hamast við að safna
fræjum og felur þau á mörgum stöð-
um - en finnur þá oft ekki aftur!
Það er mikið starf að afla nægrar
fæðu úr könglunum. íkorninn þarf að
„afhýða“ 100 til 200 köngla á dag til
að fá fylli sína af fræjum!
Stundum vex lítið af könglum. Þá
reynist dýrunum erfitt að lifa vetur-
inn. Þegar verst hefur árað að þessu
leyti hafa þau farið í „fjöldagöngu"
eins og læmingjar gera. Þá geta
hundruð þúsunda dýra haldið í
sömu átt. Þau víkja ekki fyrir neinu
og geta jafnvel synt yfir breiðar ár.
En þetta gerist mjög sjaldan.
íkorninn er ekki félagslyndur. Oft-
ast er hann einn á báti. Segja má að
einu skiptin sem hann kærir sig um
að hitta aðra séu þegar dýrin para
sig. Það gerist í febrúar eða mars.
Þá má sjá karldýr elta kvendýr upp í
tré. En hún rekur hann burt þegar
þessu tímabili lýkur!
Kvendýrið elur unga í kúlulaga
hreiðri. Þeir eru þrír til sjö að tölu,
oftast fjórir.
í þessari frásögn var m.a. stuðst
við grein í Kamratposten, sænsku
barna- og unglingablaði (eftir Claes
Nero). Sænskt heiti íkornans er
„ekorre“. En í lok greinarinnar er
nefnt að elsta þekkt heiti dýrsins á
sænsku sé „ikorn"!
Æ S K A N 2 9