Skírnir - 01.08.1918, Blaðsíða 39

Skirnir] Gurmar á Hliðarenda ‘229
beitt ofríki að dómi samtiðar sinnar, er hann skaut máli
sínu til hnefaréltar.1) En það virðist honum til afsökun-
ar, að Hrútur hafði beitt sama bragði við Mörð gíg;ju,
enda er hann látinn segja: »Ek skal gera Hrúti slíkan,
sem hann gerði Merði, frænda mínum« (c. 24). Áskorun
Gunnars virðist því ekki koma öldungis ómaklega niður.
En vera má, að vér þekkjum ekki nógu vel gögn máls-
ins eða liugsunarhátt forfeðra vorra til skilnings á þessu
atriði. En til skýringar á því kemur mér í hug, að höf.
haíi látið Höskuld dæma atferli 'Gunnars eftir öðrum sögn-
um en hann hirti eða gáði að skrásetja, að Gunnar liafi,
með öðrum orðum, unnið meira ofbeldisverk en sést af
sögu Hjálu af aðförum hans við Hrút. Dómur sögunnar
virðist eiga við enn stærra afbrot en ráðið verður í af
forsendum hans. En Gunnar er oftar búinn til að skora
á hólm. Þann kost ætlar hann Gizuri hvíta í þjófnaðar-
málinu, að ráðum Njáls og Hrúts, og þess ekki getið, að
honum hafi verið slíkt ógeðfelt. »Munt þú þá skora mér
á hólm, sem þú ert vanr, ok þola eigi lög?« segir Geir
goði við hann (c. 56). í sögum, er segja frá á líka lund
sem Njála, verðum vér að nokkru að leita skoðana höf-
undanna á skapgöllum sögukappa þeirra í ummælum óvina
þeirra um þá. Iíér virðist því sagan undir niðri finna til
ljóðs á ráði goðsins góða. Hildigunnur Starkaðardótiir
læknir hælir Gunnari á hvert reipi, er ástfangin í hetj-
unni. Ifún kveður hann seinþreyttan til vandræða, »enn
harðdrægr, ef hann má eigi undan komast«, bætir ln n
við, treystist ekki að öllu að neita ofbeldislund hans. Enn
slettir Gunnar sér fram í mál, er Ásgrímur Elliðagrímsson
sótti á hendur Úlfi Uggasyni, og skorar Úlfi á hólm, og
er þar alls ekki »seinþreyttr til vandræða né tilneyddi«,
og virðist þar ekki þykja mikið fyrir að lenda i vígum.
’) „Udfordringen var her en hensynslös og vilkaarlig Handling11,
segir jafngætinn maður og sannfróður um fornislenzkt réttarástand og
Vilhj. Finsen (Om den opr. Ordning af nogle af den islandske Fristats
Institntioner. Kbh. 1888, bls. 122).