Skírnir - 01.08.1918, Blaðsíða 78

268
Erasmus frá Rotterdam
[Skirnir
skömmu síðar dóu foreldrar hans bæði. Þeir voru tveir
bræðurnir, Pétur var eldri og Erasmus yngri.
Þeim voru nú settir þrír forráðamenn. Einn þeirra
dó skömmu síðar. Annar skeytti þeim ekkert, svo að sá
þriðji fékk öll ráðin. Sá var skólameistari og var lítið prúð-
menni. Hann eyddi fyrst reitum þeirra, og vildi svo
losna við allar frekari áhyggjur af þeim, með því að keyra
þá í klaustur.
Vér eigum skýra frásögu um þetta alt, í bréfi, sem,
Erasmus skrifaði löngu seinna á páfagarð. Þá var liann
orðinn fulltíða og heimsfrægur maður. Er bréf þetta þrung-
ið af heift til munkanna fyrir ofbeldi þeirra við unglinga
þá, er þeir vilja ná i klaustur. Bræðrunúm var þvert
um geð að fara í klaustrið, og hófst nú þrautatími fyrir
Erasmus, 14 ára gamlan pilt, með alla á móti sér. Voru
þeir ýmist undir ógnunum um helvíti og kvalirnar ef þeir
þverskölluðust, eða þá fagurgala um himnaríkissælu
klaustralífsins. Honum var lofað nógum bókutn í klaustr-
inu, og það dró hann fastast. öll byrðin lenti á Eras-
musi, því að Pétur- var ístöðulaus og brást þegar verst
gegndi. Erasmus segir að hann hafi verið engu betri mað-
ur en Júdas frá Kariot, og það hafi verið versti skaðinn,
að hann liafi ekki fetað í fótspor Júdasar út í æsar, og
hengt sig.
Þannig þraukaði hann í 2 ár, og er það undraverð
seigla. Kemur hér þegar fram það, sem ávalt var skýr-
asta og fegursta einkenni Erasmusar: frelsisást hans. Hún
hélt 14 ára gömlum piltinum uppi einum í baráttunni
gegn þessu fádæma ofurefli. Og hún hélt honurn alla æfi
frá því að verða undirlægja og verkfæri annara. Hann
neitaði hvað eftir annað hylli og peningum þjóðhöfðingja,
til þess að ganga þeim ekki um of á hönd. Hann neit-
aði embættum kirkjunnar, jafnvel kardínálatign af sömu
ástæðum. Og þó kvartaði hann manna mest um fjár-
þröng og var sólginn í frægð. En frelsið var dýrmætast.
Lútherskir sagnaritarar hafa yfirleitt ekki látið Eras-
mus njóta sannmælis, af þvi að hann gat ekki fylgt Lúther.