Skírnir - 01.08.1918, Blaðsíða 58

248
Chmnar & Hlíðarenda
[Skírnir
náttúrleg skýring falls hans og harma. Sveitungum hans
leikur sumum öfund á ágæturn hans og orðstír. Honum
hefnist því fyrir yfirburði sina. Sú er eðlileg skýring
vígs hans og ógæfu.
Það er hyggja mín, að einn hinn merkasti og göfgasti
rithöfundur og snilliugur íslands haíi á þenna hátt að
nokkru eytt og breytt brestum Gunnars og lagað hann til
eftir hugsjónum annarrar menningar, trúar og tíðar.
Hvers vii'ði er sá Gunnar, er Njála lýsir, oss nútíðar-
mönnum?
í ritgerð »Um drengskap« í »Skírni« mótmælir Guðm.
Finnbogason þeirri skoðun, að naumast sé nokkur brú
milli menningar vorrar í fornöld og anda nútíðarinnar.
Hann bendir á, að eðli manna birtist ekki svo mjög í
því, hvað þeir telja skyldu sína og hverjar séu hugsjónir
þeirra, er breytist »með öldunum«, heldur í hlýðni þeirra
við skyldur og hugsjónir. Hér sé bandið milli vor og
forfeðra vorra. Eg held, að þettá sé laukrétt. Því skilj-
um vér mannlýsingar í fornum skáldskap, að margt er
líkt með oss og mönnum þeim, er þar eru leiddir oss
fyrir hugskotssjónir. . Sömu tegundir manna, með sama
svip og lit sem nú, lifa þar og berjast. Sömu skaplestir,
ástríður og mannkostir heyja enn orustu á víðum velli
frammi fyrir þingbeimi og í brjósti hvers manns og konu.
Góður drengur, aðlaðandi snyrtimenni og ómannþýður
einræningur voru líks eðlis þá og nú. Lesendur Njálu
kannast við Gunnar af lífsreynslu sinni. Þeir unna hon-
um, af því að í honum birtist holdgervi sumra mann-
kosta, er þeim æ þykir gott að finna á lífsleiðinni.
Kinck er fremur óhrifinn af Gunnari, kveður hann
hetju fyrir börn oglítinn vitsmunamann (»hans intelligens
var liten«). Hann verði altaf að leita ráða Njáls. En
gjalda verður varhuga við að líta á slíkt með nútíðar-
augum. Aður er vikið að þvi, að ráðleitanir og ráðlagn-
ingar liafi vafalaust tíðkast meira í fornöld en nú Gunn-
ar hefir ofurlitla tilhneiging til íhygli, — samkvæmt
Njálu. — Hann hugleiðir nokkuð vígaferli sín, sem er