Skírnir - 01.12.1919, Side 7

Skírnir]
Jón Thoroddsen.
213
Hómers. Og þó að margar aldir og lönd skilji Hómers-
kvæði og sögur Jóns Thoroddsens, eiga þau þó sammerkt i
þvi, að bæði lýsa andlegum frumbýlingum. Má og sjá mót á
því i sögum hans báðum, að hann hefir kunnað sum orðtök
og goðsagnir Hómers, t. d. í hinni frægu lýsing á Bárði á
Búrfelli og búskap hans, þar sem hann talar um hina
»rósfingruðu morgungyðju«, sem »rís úr rúmi Títonar*, og
að Bárður hafi skemt sér við sjón hinna bráðfeitu sauðar-
falla. Og í »Manni og konu* minnist hann á gyðjuna
Aþenu, er steypti fegurð yfir Ódysseif konung borga-
brjót, er hann kom á mannamót.
Þá er Jón Thoroddsen kom til Danmerkur haustið
1841, sótti hann þar svo vel að, að »rómantikin« hafði á
undanförnum áratugum frjóvgað andlegar ekrur Dana,
fjölskrúðugur andans gróður þotið þar upp. >Rómantikin<
beindi, sem alkunnugt er, hugum skálda og rithöfunda að
endurminningum og sögu þjóða þeirra, vakti áhuga á
þjóðsögum og þjóðlegum fræðum. Þessari stefnu megum
vér þakka gersemarnar þjóðsögur vorar. Þessi þjóðlega
stefna og starfsemi olli því, að skáldin fundn nýtt og
merkilegt yrkisefni, þar sem var sveita- og alþýðulíf sam-
tiðar þeirra. Um líkt leyti hófst í Frakklandi, Þýzkalandi,
Sviþjóð og Danmörku skáldsagnagerð, þar sem lýst var
sveitalíti. Skáldin voru þarna aftur komin til nútíðarinn-
ar, úr »rómantiskum« draumhimni ofan i fjörðu og dali
raunveruleikans. í Danmörku reið Jótinn síra Steen Steen-
sen Blicher á vaðið. Sveitasögur hans byrjuðu að koma
út milli 1820 og 1830. Blicher dó 1848, veturinn áður en
Jón Thoroddsen samdi »Pilt og stúlku*. — Liklegt er að
Jón hafi lesið skáldsögur þessa merkisskálds Dana, þótt
vist sé það alls ekki.
Vanséð er, að rannsóknir leiði það nokkru sinni í
Ijós, hvaða ú 11 e n d skáldrit hafi orkað á Jón Thorodd-
sen, frjóvgað hann drýgst og kent honum bezt. Eng-
inn vafi leikur á, að hann hefir kynst nokkuð erlendum
bókmentum — hefði að öðrum kosti ekki orðið söguskáld.
Hann sló elöku við námið, skopaðist að prófköppum, kveð-