Skírnir - 01.12.1919, Blaðsíða 4

210
Jón Thoroddsen.
[Skírnir
Thoroddsen brýtur hér á landi ísinn fyrir íþrótt sína. Af-
stöðu Jónasar í bókmentasögu vorri svipar til iðnrekanda,
er endurskapar iðngrein sína svo, að afrek það markar
tímamót i iðnaðarsögu þjóðar haus. Jón Thoroddsen byrj-
ar iðnað, er áður var varla stundaður á fósturjörð hans,
og hepnast þannig, að vara hans þykir hvarvetna góð í
sinni röð. Og engum þeirra, er leikið hafa síðan sömu list
hér á landi, hefir — að sumu leyti — betur tekist.
JónThoroddsen er því sá merkismaður, að aldarafmælis
hans hefði átt að minuast með nokkurri viðhöfn, semja
rækilega ritgerð um æfi hans og skáldskap, rekja þar
sundur böndin milli lífsreynslu hans og sagna, lestr-
ar og listar, marka á minnisskjöld auðkenni hans, meta
gildi rita hans og ljóða. En því miður heflr enginn kenni-
feðra vorra orðið til þess að sýna skáldinu þá sæmd, er
maklegt var. Eftirfarandi athugasemdir eru eingöngu
látnar fjúka af því, að viðfeldnara þykir, að slíks merkis-
manns sé að nokkru getið á fyrsta aldarafmæli hans.
I.
Fágæt fyrirbrigði espa í oss forvitnina. Ekkert á jörðu
er girnilegra til fróðleiks en andlegir landnámsmenn. Oss
leikur hugur á að vita um svo skemtilegan íþróttamann sem
Jón Thoroddsen, hvaðan honum kom sú tign og virðiug.
En vit vort hrekkur því miður ekki til, er ráða á slíkar
rúnir. Vér getum, er bezt lætur, rakið ætt snillinga eða
andlegra heljarmenna til atgervismanna, eða sýnt, að af-
burða-hæfíleikar hafi sprottið hingað og þangað í ætt-
um þeirra. Slíkur fróðleikur er samt ekki einkis virði,
styrkir trúna fornu, að »sjaldan komi dúfa úr hrafnsegg-
inu«, getur orðið örlítið tillag til skilnings á þeim jarðvegi,
er hinn furðulegasti mannblómi og manndómur vex i, þótt
skáldsögu eu „Grasaferðina11 kafa birzt á prenti á undan „Pilti og stúlku“.
Yafalaust kefir þú slikur maður sem Jón Sigurðsson haft eitthvað fyrir
sér í þessu efni. En tilraunir þær, er hann getur, hafa ekki komist
lengra en á skrifpappir.