Skírnir - 01.12.1919, Blaðsíða 19

Skírnir]
Jón Thoroddsen.
225
ylur í orðum Þorsteins, er hann kveður Sigrúnu dóttur
sína sofandi og lagar rúmfötin á henni: »Vertu nú sæl,
litla yndið mitt, og gráttu nú ekki, þegar þú vaknar og
sér, að hann babbi þinn er horfinn.» (»Maður og kona«, 2.
kap.) Jón Thoroddsen virðist hafa haft mætur á börn-
um og tekið sárt til þeirra. Drengilega lætur hann Þór-
disi í Hlíð berjast fyrir því við bónda sinn, að þau hjón
taki Sigrúnu litlu tií fósturs. Sum orð Þórdísar í þeirri
brýnu anda skilningi skúldsins á kjörum munaðarlausra
barna og meðferð þjóðfélagsins á þeim, t. d.: »Hún
(o: Sigrún) er efnileg eftir aldri, barnið, en eigi hún nú
að komast á flæking og fara í misjafna samastaði, þá
held eg verði líkt um hana og suma aðra munaðarleys-
ingjana, sem missa foreldra sína á unga aldri og. komast
á hrakning mann frá manni. Enginn leggur rækt við þá.
Þeir verða afstyrmi til líkarns og sálar alla æfi.< Sigurð-
ur bóndi byrjar svar sitt á þessa leið: »Þetta er nú sann-
leiki, sem þú segir.« (»Maður og kona«, 4. kap.) Hér er
nkki um að villast, hver skoðun skáldsins og skilningur
var á þessu mikilvæga efni. Hann grípur hér á iliu kýli,
dæmir samtíð sína og — vora.. »Þetta er sannleiki, sem
þú segir,« verðum vér að segja við skáldið.
fíann lýsir fáskrúðugu og lítilsigldu fólki, fullorðnum
börnum. Sögukappar hans geta sofið vært fyrir andieg-
um óróa. Þeir eru lítt hneigðir fyrir bókarameut, dreng-
irnir þeir. Enginn þeirra er hugsandi maður. Þeir sitja
ueðarlega í neðsta bekk menningarinnar. Við sögur hans
koma fjórir lærðir menn, auk Sigvalda prests, stúdent-
arnir Ormur og Þórarinn, sýslumaðurinn, sem Þórarinn
er skrifari hjá, og síra Tómas i »Pilti og stúiku«. Með
engum þessara manna sést andlegt lífsmark, nema Þórar-
inn er skáldmæltur. En hann yrkir líka eins og — Jón
Thoroddsen. Og þó á »Maður og kona* að gerast fyrir
daga höfundarins. Mörg skáld hefðu þreytt list sína á að
láta Tómas prest fiytja snjalla vígsluræðu, fulla mannvits
og áhrifamikillar andagiftar, yfir þeim Guðmundi 'Höllu-
syni og Sigríði. Skáldið segir líka í hálfgerðu skopi, að
15