Skírnir - 01.12.1919, Blaðsíða 16

222 Jón Thoroddsen. [Skírnir
Virðist raér þetta auðséð, bæði af stefnu sögunnar og ör-
litlum gögnura, er eg hefi náð í um þetta efni.
Alkunna er, að prestur sá hinn vestíirzki, er Sigvaldi
klerkur er gerður í líkingu við, ginti jörð af raanni. Er
sögð af því falleg saga, hversu sýsiumanni einum tókst með
drengilegri slægð að ónýta það kaup. En ekki voru það
þau Brekkuhjón úr Dýrafirði, fyrirmyndir Hliðarhjóna, er
því bragði voru beitt. Skáldið hefir því að nokkru dreift
við þetta jarðakaup öðrura en þar áttu hlut að máli. Styð-
ur þetta það, sem áður var sagt um skáldleg vinnubrögð
Jóns Thoroddsens.
Margir lesendur sagna hans hafa víst veitt því eftir-
tekt, hve hörmulega ganga bréfaskifti í báðum sögum
hans Valkvændið Gróa á Leiti svíkst um að skila bréfi
Sigríðar til Indriða. í Reykjavík er bréf Indriða til Sigríðar
rifið upp, en honum sent falsað svar frá Sigríði. í >Manni
og konu« stelur Sigvaldi prestur bréfum og skrifar annað
i staðinn, undir nafni Þórdisar í Hlíð. An efa flýgur mörg-
um í hug, er þeir athuga þetta: »Þetta er ekki skáld-
smíð ein. Það er einhver fótur fyrir þessu*. Og þeim
skjátlast ekki heldur í þessu. Þær systur, frú Ásthildur
Thorsteinsson og frú Theodóra Thoroddsen, hafa sagt mér,
að vestfirzk hefðarfrú hafi farið óráðvandlega með bréf
frá Þóreyju, móður Jóns Thoroddsens, til manns, er hún
unni, en auðnaðist ekki að njóta. Er þetta fróðlegt dæmi
þess, hvernig skáldið fer með atburðina, gerir upprunann
annan, lætur móður í stað húsmóður falsa bréf fyrir barni
sínu, o. s. frv.
Það er auðsætt af þeim dæmum, er nú hafa verið
talin, að skáldið hefir haft lifandi menn og raunverulega
atburði fast í huga, er hann samdi sögur sinar. Jón Thor-
oddsen er ekki einn þeirra skálda, er segja má um, sum-
um þeirra til lítillar sæmdar, líkt og kveðið var að orði
forðum: »Efni kenninga hans var sjálfur hann.« Iíann
kostar kapps um að segja sem sannast frá, að líkja sem
mest eftir lífinu. Skáldskapur hans er h 1 u 11 æ g u r. Það
er aðdáunarvert, hve persónur hans eru frálausar honum,