Skírnir - 01.12.1919, Blaðsíða 22

228
Jón Thoroddsen.
[Skírnir
fyrst var talað.« »Á, já, já; nú fer eg að skilja.« Alt
er hér eðlilegt. Orðfærið er Gróu, skapgerðin er Gróu, að-
ferðin er Gróu. Einmitt svona hressir hún granna sína á
kjaftæði, dylgir, þreifai' fyrir sér, kveikir óþreyju og for-
vitni og fær margan tóbaksbitann að sögulaunum.
Og Gróa verður í liug vorum skyndilega margföld í roð-
inu Vér könnumst við kvendið. Hún á heima á hverjum
bæ, hefir, að minsta kosti, í seli í hverju hugskoti. Og
suma skortir það til afsökunar, er hjálpar Gróu, ef til
vill, nokkuð frammi fyrir dómstólnum mikla: ómegð, fá-
tækt, bóndarolu og tóbaksleysi. Skáldið heíir markað hana
svo vel, að vér vörum oss betur á henni eftir lesturinn.
Flestir kunna nú skapferli og sögulist Gróu. Skap hennar
er sem vísa, er hvert mannsbarn kann. Hún er einhver
þjóðkunnasta konan, er Island á.
Jón Thoroddsen veit í flestu aðdáanlega vel laun-
ráð listar sinnar. Ilann kemur samt víða við, einkum
í »Manni og konu«, fer þar krókótt, verður stundum
skrafdrjúgt, en nær því aldrei leiðinlegur, og það þótt
honum bregðist boglistin. Mjög mistekst honum einkum
bónorðið Þórarins (»Maður og kona«, 22. kap.) og svör
hans viðkvonfangs tillögum Sigvalda prests(Maður ogkona*,
23. kap.). Iiann verður þar daufur í dálkinn, sem stafar
af svipleysi og blóðleysi þessarar liöfuðhetju skáldsins.
En hann kann vel að vekja óþreyju iesenda sinna, svo
að þeir vilja ólmir heyra meira, t. d. í »Pilti og stúlku*,
Og hann þarf til þess hvorki ódæma né óláta. Honum duga
ærslalausir hversdagsviðburðir. I »M. og k.« gengurmiklu
meira á. Og höfundar Islendingasagna hafa sjálfa sig ekki
minna í frammi í frásögu sinni en Jón Thoroddsen í sög-
um 8ínum. Þótt hann hafi sætt áhrifum frá erlendum skáld-
um, hefir hann numið margt listatak af sögum vor-
um. Hann kynnir nær ávalt persónur sínar að nokkru,
áður en hann segir sögur af þeim. Hann byrjar »Mann
og konu«, sem sögum vorum er titt: »Maður hét Sig-
valdi.« Og stöku sinnum virðist hann rita eftir þeim, t.
d. er hann kveður manni hafa sýnst hvítt hagl hrjóta af