Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar - 01.01.1934, Side 72

71
og vinur fjölskyldunnar. og rúgurinn var tekinn til rækt-
unar. EitthvaS svipað þessu átti sér og stað með hinar
korntegundirnar, segir prófessor Vavilov.
Fyrstu hveitiplönturnar, sem uxu umhverfis viðlegu-
staði veiðimanna í Asíu, fsurftu að eins að bera nógu
mörg fræ til þess að halda tegundinni við frá ári til árs;
það eitt var tilgangur náttúrunnar. En um leið og mað-
urinn fór aS gefa plöntunni gaum varð hún að gera betur
enn þetta; hún varð þá aS bera nógu mörg fræ til þess
að afgangur yrSi handa manninum. MaSurinn hefir
knúS plöntuna meS ræktun og kynbótum til þess aS
framleiSa hin mörgu, bústnu og vel þroskuSu hveitiöx,
sem viS sjáum nú á dögum, í staS eins, sem hafSi aS
geyma örfá smá hveitikorn.
En notin af því eru öll í mannsins þágu en ekki
plöntunnar. Hún verSur aS taka viS meiru af sólarljósi,
vatni og lofti, verSur aS draga meiri næringarefni úr
moldinni, verSur aS taka fljótari efnabreytingum, til þess
aS kornin, sem maðurinn þarf, geti þroskast. Hveiti-
plantan er eins og flækingur, sem kemur á bóndabæ og
leitar gistingar, en er drifinn til aS vinna, hvortsem hon-
um líkar betur eða ver.
Til eru aðrar jurtir sem mannlegar þarfir hafa breytt
enn meir enn hveitinu, hvaS sem þeirra eigin þörfum
hefirliSiS, t. d, kartöflujurtin, Fyrir nokkrum þúsundum
ára þrifust allar tegundir kartöfluættarinnar, án þess aS
vinna, í fjöllunum í SuSur-Ameríku. Fræ mynduðust í
ávöxtum, sem líktust tómötum og sem kartöfluplantan
framleiðir enn, þegar hún frævast.
En til þess aS koma í veg fyrir aS plantan dæi út,
ef þessi fræ náðu ekki fullum þroska í köldum árum í
fjöllunum, fóru sumar tegundir ættarinnar aS framleiSa
neðanjarSar ávöxt til og frá í rótunum—kartöflur. Þess-
ar viltu kartöflur dróu aS sér athygli forfeðra Incanna.
Þeir fóru þá aS rækta plönturnar, og meS ræktun vöndu
þeir þær á aS framleiða fleiri karröflur. Ennfremur
vöndu þeir þær af því, aS framleiða dauft eitur í kart-
öfluhýSinu, sem varSi þær fyrir dýrum. En samt tókst
þaS ekki til fulls, því enn í dag er ofurlítil vitund af eitr-
uðu lútarsalti í kartöfluhýði. einkum ef kartöflurnar verða