Dýravinurinn - 01.01.1893, Side 12

8
f»etta var fyrsta dýrið, sem Lótan kannaðist ekki við, og það var ekki
heldur von, því þá mús hafði hann ekki sjeð síðan hann var á sjöunda árinu; þá
var það, að hún kom um miðsvetrarleitið heim að bæ foreldra hans, til að leita
sjer bjargar, og þá hafði barnið rjett brauðmola út um búrgluggann, þegar það sá
músina skjótast fyrir. Hún kom svo um nóttina og hirti molana, og fyrir þessa
mola var músin að þakka honum nú, þó þakklætið yrði minna en hún vildi. Nú var
Lótan orðinn svo utan við sig, að hann hjelt með fullri vissu, að þetta væri sjón-
hverfing eða að þetta seinasta atvik væri gefið sjer sem fróun á undan dauðanum.
J>á kvað við raust Gúlús, og sagði hann þessi orð: »Hví þegir pípa þín, Sílan?
|>að hæfir ekki að biðin eptir dauðanum sje gerð neinni skepnu kvalafyllri eða
leingri en hjá verður komist, og ekki heldur þessum manni, þó sakir hans sjeu
margar«. »Herra«, svaraði Sílan, »það er vilji dýranna, að dóminum sje lokið, og
að atkvæði asnans ráði úrslitum«. »Hefur þá einginn neitt að leggja í gullskálina
annar en músin ein?« spurðí Gúlú enn fremur. »Einginn«, svaraði Sílan, »þaðsem
hann hefur gefið hinum dýrunum var einúngis til að halda lífinu í þeim, sjálfum
honum til hagnaðar, en af hreinni mannúð eður velvild til skepnanna, hefur hann
aldrei gefið annað en þessa brauðmola«. f>á sagði Gúlú, og heyrðist sem rödd
hans titraði: »Hamíngjulausi Lótan, dómur þinn er upp kveðinn og mundáng hinnar
heilögu vogar bendir á mark dauðans«. En þegar hann var að sleppa orðinu,
kom asninn gamli inn á flötina; hann gekk hægt að hvítu skálinni, tók burt stein
sinn og lagði hann aptur í hrúguna, og var þegar horfinn. f>á fór ljettur gleðiómur
um hlíðarnar og kvað við inni í salnum, það var líkast að heyra og margraddaðan
saung áleingdar, en Lótan heyrði ekki þennan saung, því i sama bili var hann
fallinn í ómegin af sárum tilfinningum og raknaði fyrst við aptur hjá veginum á
Letaheiði, Sílan stóð þar yfir honum og stökti styrkjandi vatni á brjóst hans og
andlit. þ>á sagði andinn við hann: »Nú skiljum við.lifðu sæll Lótan, og þakkaðu
asnanum þínum, að þú ert heill á hófi. Heilsaðu mönnunum og mintu þá á það
hver það er, sem veitir þeim flest öll þægindi lífsins og viðheldur lífinu sjálfu.
J>eir gleyma því svo opt hvað þeir eiga dýrunum að launa«.
í sama svip var andinn horfinn, en Lótan reis upp og litaðist um. Sólin
var að senda fyrstu geislana yfir heiðina; á götunni hjá honum láu saltpokarnir
og reiðingurinn en asninn var horfin sem von var; hann sá þá að þetta hafði alt
farið svo fram í raun og veru, sem hann hafði sjeð um nóttina. Hann sá nú í
fyrsta skiptið glöggt, hve sárbeittan órjett hann hafði gert aumingja asnanum fyr
og síðar, og hve óumræðilega þolinmæði skepnurnar þurfa að hafa, til að bera
þegjandi allar hörmúngar sem þær verða svo opt að sæta alshendis saklausar.
Táraþúngi seig á augu hans, hann settist þar niður á götubakkann og grjet eins
og barn. Hann streingdi þess heit, að upp frá þessum degi skyldi hann verða
annar maður gagnvart mönnum og skepnum. Svona sat hann nokkra stund, stóð
síðan upp, hvoifdi saltinu úr pokunum í sandinn, lagði þá síðan á öxl sjer og
gekk heimleiðis. í>egar hann kom heim, heingdi hann pokana í bæjarþil sitt, þar
sem hann sá þá hvert sinn sem hann gekk út eða inn, og þaðan tóku erfingjar