Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1926, Page 63

Alþjóðabandalagið
141
1917 til þess að koma fram með frumvörp í þesskonar
málum að styrjöldinni lokinni. Nefndir þessar sömdu á-
litsskjal árið 1918 viðvíkjandi alþjóðarjettarreglum. Efnið
var í samræmi við undirstöðuatriði Haagfundanna, en
gekk þó feti framar. Mergur málsins var sá, að ríkin
kæmu sjer saman um að skjóta hverskonar ágreiningi
til sameiginlegs dómstóls eða sáttanefndar. Felst í þessu
skylda til þess að grípa ekki til vopna fyr en grafist
hefir verið fyrir rætur ágreinings. I nefndarálitinu var
stungið upp á að stofna alþjóðaráð, er starfa ætti í sam-
bandi við dómstólinn og sáttanefndina.
Samtímis birtist nefndarálit um líkt efni, sem óopinber
frakknesk nefnd samdi (stjórnmálamaðurinn Léon Bour-
gois var formaður hennar). I nefndaráliti þessu komu
orðin: »Bandalag þjóðanna« fyrir í fyrsta sinn. Eftir-
tektaverðasta atriðið í franska nefndarálitinu var það, að
úrskurði um ágreining væri ekki hægt að skjóta til
nokkurs annars dómstóls eða yfirvalda.
Fleiri nefndarálit og tillögur birtust. I Sviss kom fram
frumvarp, sem algerlega bannaði styrjöld milli meðlima
hins væntanlega bandalags. í því er stungið upp á sí-
starfandi sættanefnd. ítalir og jafnvel Þjóðverjar komu
með uppástungur.
Nú víkur sögunni að markverðasta frumvarpinu um
stofnun Alþjóðabandalagsins, frumvarpi W. Wilsons
Bandaríkjaforseta, og er það honum að þakka fyrstum
manna, að Alþjóðabandalagið er til orðið, enda þótt lög
þess, sáttmálinn, yrði að lokum með talsvert öðru sniði,
en hann í fyrstu hafði hugsað sjer. Hann var manna
best settur til að hefja máls á þessu. Bandaríkin tóku
þjett í tauma helfáksins, sem tróð Evrópu fótum, og
stöðvuðu hann fyr en ella hefði orðið. Auk valds þess
og álits, sem Wilson naut í stöðu sinni sem forseti