Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1932, Blaðsíða 18

304
Ágæti hóglífis.
IÐUNN
Fyr á ölclum var fámenin hóglífisstétt og fjölmenn
vininustétt. Hóglífisstéttin naut j)á [iiægi'nda og forrétt-
inda, sem ekki ltvíldu á nieinuim félagslegum réttiætis-
grundvelli. Petta gerði hana kúgunarsama, þrengdi
skilning hennar og kom henni til þess að sjóða saman
kenimingar, er réttlættu forréttindi hennar. Þetta rýrði
rnjög ágæti hennar, en þrátt fyrir alt hefir hún skapað
nálega alt það, sem vér köiiuim menningu. Hún lagði
stund á listirnar og fainin upp vísindim, hún reit bæk-.
urnar og hugsaði heimspekikerfin, hún fágað.L samskifti
mannanna. Jafnvel að ofan hófst einatt viðreisn hinna
kúguðu. Án hóglífiissiéttar hefði mannkynið aldrei risið
upp úr viLlimenskunni.
En þetta skipulag airfborinnar hóglífisstéttar, sem
engar iskyldur hafði, var gífurleg sóuin. Enguim maimi
slíkrar sitéttar hafði verið innrætt liðjuseimi, og stéttin
var ekkert tiltakanlega gáfuð. Hún gat slasast til að
geta eáinn Darwin, en á imóti honum komu tugir þús-
unda af sveitaburgeisum, sem aldrei fengust við meiri
vitra'unir en refaveiöajr og ftenginigar veiðiþjófa. Nú á
tíimum er háskóiunum ætlað að veiita það á skipulegri
hátt, sem yfirstéttin aftaði sér af hendingu og í hjá-
verkum, þ. e. mentun. í iþessu er nrikil framför, en því
fylgja þó ærnir gallar.
Háskólaiífið er svo ólíkt lífi mianma yfirleitt, að há-
skólaimönnum hættir til að sjást yfir áhugamál venju-
legra imianna og kvenna. Auk þessa hafa þeir þamn sið
að láta skoðanir sínar þannig í ljós, að þær missa
venjulega marks. hjá allþýðu. Enn er það til meins, að
háskóianám ereinskorðað. Maður, sem leggur á fmmlega
rannsóknarleið, á það á hætto. að verða harinn niðuh.
Þrá'tt fyrir nytsemi sínia eru háskólastofnamir ekki færar
uim iað vera verðir og ræktendur menningar í heimi,