Kirkjuritið - 01.12.1940, Síða 40

362
K. Þ.: Kirkjurækni og helgihald. Nóv.—Des.
Ekki veit ég, liver fyrstur reið á vaðið með helgidags-
brotin, en ekki þarf nema einn gikk í hverja veiðistöð.
Fór svo að lokum, að þegar einn sást róa, eirðu ekki
hinir í landi. En á þeim sömu árum, sem helgidagaróðr-
ar voru að verða tíðir, hrörnaði sjávarútvegur á þessum
slóðum og lagðist að síðustu næstum þvi í rúst.
Fyr á tímum leyfðist mönnum að róa til fiskjar í yfir-
vofandi hungursneyð, en þó með því að skifta fátækum
hlut. Helgidagaróðrar mæltust þó ætíð illa fyrir, eins
og sést meðal annars á niðurlagi þessa erindis, sem eign-
að er séra Hallgrími Péturssyni:
Fiskiföng formenn sækja,
fræðasöng minna rækja.
Ágirnd röng reiknast ei til klækja.
En þótt heyskapur og fiskiróður teldust til helgispjalla
á hvíldardögum, nema í brýnustu þörf, mæltist þó fugla-
dráp miklu ver fyrir. Enda voru þess mörg dæmi, að veiði
gekk mönnum úr greipum á næsta yfirnáttúrlegan liátt.
Eru margar sannar sögur um fái'ánlegar skyssur, sem
lxafa lient menn við fugladráp á helgidögum. Hafa slíkar
sögur styrkt fólkið í þeirri trú, að öllum heri skylda til
þess að i-áða engu dýiá hana á helgidegi hvorki á jörðu,
lofti eða legi.
Það er fyrst eftir 1880 sem kirkjurækni og helgihald
fer smátt og smátt að haggast úr sínum fornu og föstu
skorðum. Svo var líka með ýmsa gamla kirkjusiði. Þá
fer líka að slá fyrir kenningarþytum úr ýmsum áttum,
sem blása nöprum anda á kirkjur og klerka. Átti sá andi
meðal annars þátt í því, að útvortisguðsdýrkun var minna
rækt en áður. Risu þá líka deilur um eldri trúarsetningar.
En þrátt fyrir allan skoðanamun á trúaratriðum munu
þeir íslendingar ]xó enn i miklum meiri liluta, sem eiga
þá heitustu ósk í hjarta sinu, að heilög kirkja megi halda
velli svo lengi sem þetta land byggist.
Kristleifur Þorsteinsson.