Kirkjuritið - 01.01.1966, Blaðsíða 28

22
KIRKJURITIÐ
ljósi. List til sjálfsfullnægingar getur vitanlega liaft sína ]>ýó-
ingu — einkum fyrir listamanninn.
1 dag er ástandið ekki eins flókið, ekki eins forvitnilegt, en
framar cillu ekki eins glæsilegt.
Ef ég á að vera alveg hreinskilinn, finnst mér listin (ekki
kvikmyndalistin ein) fánýt.
Bókmenntir, málverk, tónlist, kvikmyndir og leikliús skapar
og fæðir sjálft sig. Nýjar tilbreytingar, nýjar flækjur koma
upp og hverfa, og allt virðist þetta, utan frá séð, taugaveiklað
og kvikt, -— þessi stórfenglegi áliugi listamannsins á að kasta
fram myndum af lieimi, sem spyr ekki lengur um, livað menn
álíti eða liugsi af eigin ramleik . . .
1 einstöku tilvikum lilýtur listamaðurinn refsingu; listiu er
taliu liæpin og liana verði að undiroka og liafa hemil á henni.
En í heild séð er listin frjáls, blygðunarlaus, óábyrg og eins og
sagt liefur verið er framtakssemin áköf, næstum taugaveikluð,
og fyrir mér lítur hún út eins og liöggormur fullur af maurum.
Höggormurinn sjálfur er löngu dauður, uppétinn, sviptur eitr-
inu sínu, en hamurinn lirevfir sig enn, fullur af áköfu fjöri.
Ef ég nú kemst að því, að ég sé hara einn þessara maura,
verð ég þá ekki að spyrja sjálfan mig, hvort nokkur ástæða
sé til að lialda þessari starfsemi áfram?
Svarið er jákvætt. Þrátt fyrir það að mér finnst leikhúsið
vera gömul vinsæl lauslætisdrós, sem liefur séð sinn fífil feg-
urri. Þrátt fyrir það að ég og margir með mér telja wild ivest
meira spennandi en Antonioni eða Bergman. Þrátt fyrir það
að nýja tónlistin veldur okkur köfnunarkennd liinnar stærð-
fræðilegu loftþynningar, að málara- og liösigmyndalistin gerist
ófrjó og tærist upp í þessu lamandi frelsi sínu. Þrátt fyrir
það að bókmenntirnar eru orðnar að grafarhaug af orðum, án
boðskapar, án liættu . . .
Maðurinn (eins og ég lifi sjálfan mig og uniheim minn) hef-
ur slitið sig lausan — liræðilega svimandi lausan. Trúmálin og
listin eru varðveitt af tilfinninsraástæðum, einskonar vana-
bundin kurteisi við hið liðna, velvilji gagnvart sífjölgandi fórn-
ardýrum frelsisvandamálsins.
Ég er liér ekki með annað en mitt eigið. ]iersónulega álit-
Ég vona, og er reyndar sannfærður um, að aðrir hafi aðra
lilutlægari og jafnvægari skoðun.