Kirkjuritið - 01.12.1970, Page 25

ÞórSur Tómasson:
Brot úr byggðarsögu
Stóra-Borg undir Eyjafjöllum
Átthagafræði er ekki kennd í neinum íslenzkum skóla. Æska
^yggðanna elst upp án teljandi þekkingar á lífi og starfi for-
^ <;ðra og formæðra. Við eigum sem þjóð um 1000 ára sögu í
tandinu. Mestur liluti liennar er að eilífu gleymdur en þó nógu
•nikið eftir skilið í 1 íverri byggð til að fylla margar bækur, ef
Vel væri leitað í leifum fortíðar. Á sama tíma og haldlitlar
kaekur eru útgefnar á Islandi liggja einliverjar merkustu beini-
'ldir 17. og 18. aldar lítt kannaðar í skjalasöfnum þjóðarinnar.
^11 er t. d. raunin um visitazíubækur Skálbolts- og Hólabiskupa,
Sein eru gagnmerkar, fróðleiksbrunnur fyrir sögu búsagerðar,
Hstar og byggðar og fyrir mannfræði, svo eittbvað sé nefnt.
Hér verða dregin fram í Ijós ilagsins fáein fróðleiksbrot um
eitln af binum gömlu kirkjustöðum Islands, Slóru-Borg undir
^yjafjöllum, sem skáldið Jón Trausti liefur gert að siigustað
'"eð skáldsögu sinni um önnu á Slóru-Borg.
1' rammi á sjávarbakkanum undir Austurfjöllum stendur
Seysiniikill moldarlióll, sem ár frá ári lætur á sjá fyrir átiik
‘sJuvar, vinda og vatna. Auðnin hefur fengið bér yfirbönd, en
v*tt og breitt blasa bér við ummerki eftir starfandi bendur,
Seni reist hafa bústaði sína öhl eftir öld á sama stað, fæðst,
'uxið upp, starfað og dáið. Hér og livar getur maður búizt
Vl<^ að finna fúin bein þeirra í auðninni, þögul tákn um hverf-
ll^u jarðvist. Þetta er Stóra-Borg. Svona er þá komið fyrir bú-
‘slað Önnu og Hjalta.
Öni uppbaf byggðar bér veit enginn. Pottbrol úr klébergi
lndið í fjörunni segir mér, að byggð bafi hafizt þarna í forn-
I 1; kannski ekki alveg fjærri lagi það, sem gamla þjóðsagan
. ermdi um búsetu landnámsmannsins göfuga Hrafns beimska
^tóru-Borg, áður en bann byggði sér bæ á Rauðafelli.
Enginn vafi leikur á því, að Stóra-Borg hefur heitið Arnar-