Kirkjuritið - 01.06.1976, Síða 38

felli talið fremur en hitt: Ég er farinn
að halda, að mér og viðmælanda mín-
um beri svo mikið á milli um lífs-
skilning eða reynslu (upplifun) tilver-
unnar, að engu er líkara en við lifum
í tveimur heimum.
Ég áræddi í „Svari“ að skírskota til
þriggja skálda, og var hið fyrsta ís-
lenzkt, en hin síðari tvö úr grannlandi.
Ég vissi í sannleika ekki betur en ég
þarna hefði farið nærri marki og dreg-
ið fram dæmi um lífsviðhorf fjölda nú-
tímamanna, kristallað í þremur ein-
staklingum. Sjálfur hef ég eins og
gengur verið hallur undir ýmsar skoð-
anir gegnum árin. En sama var, hvar
ég stóð: Ævinlega voru mér þessi
skáldin þrjú og þeirra líkar óvenju
efalaus dæmi um menn, sem skynjuðu
kvikuna í sál samtímans, ef svo má að
orði kveða. Ég hélt í hreinskilni sagt,
að heimurinn í dag væri að verulegu
leyti eins og hann er að finna í lýs-
ingum þeirra og áþekkra meistara.
Þetta hef ég álitið í meira en tuttugu
ár.
Nú svarar sr. Kristján Róbertsson
þessari skírskotun minni með eins
konar axlaypptingu: Hvers vegna hefur
list þessara manna aldrei orðið meiri
almenningseign en hún var og er,
fyrst þeir túlkuðu samtíð sína svona
vel? „Skildu þeir samtíðina e. t. v.
betur en samtíðin sjálf?“ — Síðan
tekur sr. Kristján til við að gefa skáld-
um einkunnir: Steinn Steinarr hafði
„talsverð áhrif á ýmsa á sinni tíð.“
Ég verð að játa, að andspænis víð-
sýni af þessu tagi verður mér orðfátt.
Meðal annars hélt ég það væri al-
kunna, að oft hafa einstaklingar skilið
samtið sína betur en samtíðin sjálf.
Trúlega hefði margt farizt fyrir í sögu
manna, er til skilnings og framfara
horfði, ef ekki hefðu verið slíkir menn,
Hitt var mér og með öllu ókunnugt,
að list Ingmars Bergmanns ekki væri
almenningseign. Hefur ekki mann-
herfan farið sigurför um öll Vestur-
lönd og einnegin troðið sér inn á hvert
heimili í margskiptum sjónvarpslang-
lokum? — Steinn Steinarr hafði „tals-
verð áhrif á ýmsa á sinni tíð.“ Ég hélt
hann hefði um árabil verið ófrægður
sem háskalega tilþrifamikill upphafs-
maður nýrrar Ijóðagerðar á íslandi, en
síðar vegsamaður fyrir hið sama. Gæti
ég sem hægast vitnað í ýmsa, sem
fróðari eru um bókmenntir og áhrif
þeirra en við sr. Kristján báðir til sam-
ans, þessu til staðfestingar.
Nóbelsverðlaunahöfundurinn Pár
Lagerquist sleppur einna bezt úr hönd-
um sr. Kristjáns. Hann er sumsé tæp-
ast nefndur á nafn, — á þó sem fyrr
greinir eina gjöf ásamt hinum: List
hans er ekki almenningseign að ráði-
llla hefur sænsku Akademíunni skotizt,
er hún hóf svo frægðarlausan mann
úr lægingu og setti hann á bekk með
helztu ritsnillingum aldarinnar.
Það er hér sem ég fer alvarlega að
efast um, að þessi umræða hafi nokkra
merkingu lengur, — já merkingu. Hún
virðist ekki aðeins vera tilgangslaus,
heldur einnig merkingarlaus.
Nú gæti ég hafið einn langhundinn
enn, til stuðnings skáldum mínum
þremur smáum. Úr því talið berst að
„almenningseign", væri ekki úr veg'
að reyna að spjalla eitthvað um kvik-
myndir þær, sem vinsælastar verða
síðustu árin. Þar er mannfyrirlitninð
uppistaðan, en ívafið ofbeldi og kyn-
116