Kirkjuritið - 01.06.1976, Side 72

ur efnishyggja síðustu aldar, hefur
viljað viðurkenna. En meira er ekki
hægt að fullyrða á vísindalegum grund-
velli, vegna þess að öll þau fyrirbæri,
sem rannsökuð eru, eru opin og tví-
ræð, þ. e. þau eiga sér margar útskýr-
ingar, verða túlkuð á mismunandi
vegu. Um túlkun gildir síðan, að hún
er ætíð bundin fyrirframtekinni af-
stöðu. Og sú afstaða er í öllum tilfell-
um trúarleg, þ. e. er afstaða til e-a
hinztu raka, er ekki styðjast við skyn-
semi eða niðurstöður vísinda.
Tvíræðni fyrirbæranna veldur því, að
sálarrannsóknir hafa ekkert gildi til
sönnunar á ódauðleika sálarinnar. Ó-
dauðleiki er tilgáta, sem sumir sálar-
rannsóknamenn beita til skýringar á
ákveðnum hluta þeirra fyrirbæra, er
sálarrannsóknir fást við athuganir á,
sem sé miðilsfyrirbærunum. En sú
skýring liggur heldur ekki í augum
uppi. Bandaríski para-sálfræðingurinn
J. B. Rhine hefur stundað athyglis-
verðar rannsóknir varðandi möguleika
manna til skynjunar með öðrum hætti
en fyrir tilstuðlan skilningarvitanna —
extra sensory perception (ESP). Hafa
rannsóknir hans leitt margt áhugavert í
Ijós, og sé tilgátu hans varðandi mögu-
leika ESP beitt til rannsókna á miðils-
fyrirbærum, þá kemur í Ijós, að ,,and-
arnir“, sem miðillinn hefur samband
við, eru einungis fyrir hendi í undir-
vitund þeirra, sem miðilsfund sækja,
framkallaðir fyrir þann hæfileika, sem
miðillinn vissulega býr yfir, og með
atbeina sefjunar. Þessi tilgáta verkar
sennilegri, þar eð fleiri niðurstöður
styðja hana, en niðurstöður til stuðn-
ings ódauðleika tilgátunni eru bæði
fáar og ákaflega vafasamar. Séu mið-
ilsfyrirbærin skýrð með því að skýr-
skota til anda framliðinna, þá er sú
skýring sprottin af trúarlegri afstöðu
manna frá upphafi, en hún er ekki
raunvísindaleg.
Hér um veita West (1967), einkum s. 62 og
áfram, og Hall (1962) greinargóöar upplýs-
ingar. Sjá og Schelderup (1963) s. 141—247.
Um notagildi sálarrannsókna/para-sálarfræði
fyrir guðfræði og trúarlif sjá Hick (1963) s.
53—57 og Macquarris (1971) s. 233—235, 239,
316—317. Afstaða beggja varðandi gildi sálar-
rannsókna/parasálfræði er neikvæð.
Hugsuðir þeir, er álíta, að miðils-
fyrirbæri verði skýrð í Ijósi tilgátunnar
um framhaldslíf — menn eins og
H. H. Price, prófessor í Oxford (Macd'
uarrie (1971) s. 234—235; West (1967)
s. 237) — gera það vegna fyrirfram-
afstöðu, er verður rakin til austur-
lenzkrar dulúðar. Þess konar fyrirfram-
afstaða er engu vísindalegri en hver
afstaða önnur, er menn hafa sem
grundvallarafstöðu til túlkunar á lífinu,
hvort sem sú afstaða er trúarleg, t. d-
kristin trú, eða stjórnmálaleg, t. d-
marxisminn.
3.2.5. Spiritisminn á fslandi
Spiritisminn barst hingað til lands 1
þann mund sem vinsældir hans voru
mestar í nágrannalöndunum. Hér a
landi gerði hann þegar tilkall til ÞesS
að vera talinn vísindi og hefur veri
kenndur við sálarrannsóknir frá upP'
hafi. Þegar það gerðist í öðrum löeci'
um, að spiritisminn ýmist hvarf e^a
þróaðist yfir í sérstaka trúarhreyfin9u’
en sálarrannsóknir þróuðust í átt
efasemda um möguleika raunvísindð’
þá hefur það gerzt hér á landi, a
150