Nýjar kvöldvökur - 01.10.1951, Blaðsíða 9

N. Kv.
ÞÁTTUR UM LILJU GOTTSKÁLKSDÓTTUR
123
felldur í kvennamálum eins og áður er urn
getið. Mælt er, að þegar ein kærastan brást
honum, hafi hann kveðið þessar vísur:
Slag fær byggðin, eina enn
agar styggða blandið:
á snaga ótryggða sundur senn
sagast tryggðabandið.
Marst er fár í heimi hér,
hartnær klárast geðsmuner,
hjartað sára skurði sker,
skarta tár á vöngum mér.
Um veðrið kvað Jón þessa vísn:
Niðaþoka felur Frón,
frið er lokuð tel ég sjón;
hríðin strokar, hélar sjón,
hýða rokur selalón.
Um mann, sem var að búast í róður, kvað
hann: ,
Hafsteinn er að fara á flot,
fiskjar til sem aðrir.
Eru sveigðar undir brot
ála súlu fjaðrir.
Lilja Gottskálksdóttir var enginn eftir-
bátur bróður síns í kveðskap, en varla var
hún eins illyrt og Jón. Heldur mun Lilja
hafa verið illa þokkuð, einkum framan af
ævinni, og er þess getið í Skagstrendinga-
sögu Gísla Konráðssonar, að hún hafi lent í
þjófnaðarklandri eða þjófshylmingu, og var
hún dæmd til hýðingar. Þó var Lilju ekki
abs góðs varnað. Hún var barngóð og
greið'amanneskja, ef fátækir áttu í hlut.
Þessa vísu kvað hún eitt sinn við lítinn
dreng.
Þegar fáir leggja lið
lyndis smáir spranga,
Óli dável unir við
elligráan vanga.
Lilja var tvígift. Fyrri maður hennar var
Pétur Jóiisson á Þangskála á Skaga, Mika-
elssonar, prests í Vesturhópshólum, og
bjuggu á Þangskála við allgóð efni. Pétur
hafði verið giftur áður og var allmikið eldri
en Lilja. Hálfgert óorð mun hafa verið á
Þangskálaheimilinu í búskapartíð Péturs og
Lilju, en ekkert verður nú fullyrt um rétt-
mæti þess.1) Pétur dó 1865, og réðist þá til
Lilju, sem fyrirvinna, Jón Sigmundsson,
hálfbróðir Sigvalda Jónssonar skálda, frá
Gvendarstöðum, Þorleifssonar. Jón þótti
allótérlegur ásýndum, og þegar hann fór
eftir ársdvöl með Lilju, kvað hún:
Missti ég fríðan mækja-Bör,
minnkar blíðu gengi;
óláns hríðar élin liörð
á mig stríða lengi.
Ekki græt ég örva-Týr,
þótt öll sé kæti á förum.
Hann var ætíð illa hýr
og með skætingssvörum.
Er Lilja hafði verið í ekkjustandi í tvö ár,
bar það til, að skip af austurströnd Skaga-
fjarðar kom þar að landi og lagðist þar
nokkra daga vegna veðurs.
Sátu skipverjar í góðum fagnaði á Þang-
skála. Einn skipverjanna hét Sveinn Páls-
son, ættaður úr Akrahreppi, gáfaður maður,
en vínhneigður og lausungsmenni. Kváðust
þau á, Lilja og Sveinn, og kom hið bezta
saman. Er Sveinn fór kvað Lilja:
]) í Blöndu V, bls. 176, segir um þau Lilju og
Pétur: „Höfðu þau hjú á sér misindisorð og voru
viðriðin líkarán í sambandi við Haffrúarstrandið
1864.“ Hvergi hef eg séð þessa annars staðar getið,
og í Annál 19. aldar III, bls. 231, er haft á orði,
hve drengilega þeir Skagamenn liefðu brugðizt við,
er slys þetta varð. Má vel vera, að hér sé málum
eitthvað blandað, og ruglað hafi verið saman Haf-
frúarslysinu og því, er Jón Grímseyjarformaður
fórst á þessum slóðum, en það var 1730, eða 134
árum áður. Þá voru framin líkarán af hjónunum í
Neðra-Nesi, Einari Halldórssyni og Herþrúði Þor-
bjarnardóttur. Sjá Skagstrendingasögu og Ömmu
II, bls. 26.
16*