Nýjar kvöldvökur - 01.10.1951, Blaðsíða 36

N. Kv.
Bækur.
Arni Jónsson: Einum unni ég
manninum. Akureyri. 1951. B. S.-
útgáí'an.
Hér er nýr höfundur á ferðinni, sem
kveður sér liljóðs á skáldaþingi íslands með
stórri skáldsögu. Ekki er þó svo að skilja,
að um nýgræðing sé að ræða, því að Árni
liefur um langt skeið fengizt bæði við ljóða-
gerð og leikrit, þótt fátt liafi birzt af því
á prenti.
Ekki þarf lengi að blaða í þessari bók
til að finna, að hér er að verki liöfundur,
sem bæði er gáfaður og menntaður og geng-
ur að starfi sínu með virðingu, en veður
ekki áfram og leitast við að draga til sín
athygli lesandans með klúryrðum, orð-
skrípum og tilgerðarmasi. Oll frásögnin
er siðfáguð, málið hreint og vandað, og
höf hefur frá upphafi boðskap að flytja.
Sagan er að vísu harmasaga, á venjuleg-
an mælikvarða, en hún er einnig saga þess,
liversu liinir þyngstu harrnar skýra gull
mannsins og kenna honum að nota og
finna innsta kjarna tilverunnar. Hún sýnir
oss einnig fágæta drenglund og siðferðis-
þrek, og er í því efni sem allir syndi eins
og iðgrænt ver á þeinr eyðisundum ljót-
leika og vonzku, sem svo mjög gætir í ís-
lenzkri skáldsagnagerð á seinni árum.
Og hún er ádeila á ábyrgarlausa léttúð,
og lrún er rituð af þeirri virðingu fyrir
manninum, sem nauðsynleg er til þess að
skapa góð skáldverk um nrannleg örlög.
Höf. þekkir persónur sínar til hlítar og
kann að lýsa þeim, svo að þær verða minnis-
istæðar, og ekki þætti mér ósennilegt að
Steinunnar, kvenlietju sögunnar, yrði lengi
minnzt, þar senr getið er þess, sem vel hefur
verið gert í íslenzkum mannlýsingum.
Enginn nrundi telja söguna gallalausa.
Form lrennar er nýstárlegt og frumlegt, en
fyrsti lrlutinn er of langdreginn. Höf. lýsir
þar brúðkaupsveizlu, og dregur þar franr
á sjónarsviðið fjölda persóna, sem raunar
koma sögunni ekkert við, en gefa lesand-
anum innsýn í líf heillar sveitar. Á sögunni
sjálfri er þetta galli, en vafasamt þykir mér
samt, lrvort höf. sýnir annars staðar betur,
lrvað í honum býr, en þar. Svo vel tekst
lronum að kynna fólkið og segja örlagasögu
þessa í fáum setningum. Vafasamt mun og
þykja, hvort örlagaatburðir sögunnar,
mannvíg í ölæði, hefði getað orðið með
þeim hætti, sem lýst er. En ég hygg þó, að
nútíma sálvísindi myndu telja rökrétt með
farið, þótt um óvanalega atburði sé að
ræða. Og höf. fellur livergi í þá freistni, að
gera frásögn sína reyfaralega.
Síðari liluti sögunnar er sagður í sendi-
bréfum. Þetta þykir mér bezti hluti bókar-
innar og skrifuð af snilld. Vona ég að höf.
eigi eftir síðar að skrifa heila sögu í sendi-
bréfum. Fáir íslendingar hafa reynt slíkt,
og er því um nýjung að ræða.
Eg vil ekki ræna lesendur þeirri ánægju
að kynna sér sjálfir efni sögunnar, enda
verður það ekki rakið í stuttu máli svo
gagn sé að. En ég óska höf. til hamingju
með snjalla frumsmíð og óska þess og
vona að hann megi auðga íslenzkar bók-
menntir með mörgum sögum slíkum sem
þessi er og enn betri.
Steindór Steindórsson
frá Hlöðum.
Lecomte du Noúy: Stefnumark
mannkyns. Jakob Kristinsson ís-
lenzkaði. Bókaútgáfan Norðri. Ak-
ureyri 1951.
Þýðandinn segir ,í formála fyrir bókinni,
að þegar hann liafi lesið bók þessa, liafi sér
þótt hún heillandi og stórnrerkileg. Efni
bókarinnar er um heimshugmyndir manns-
ins, þróun lífsins og þróun og ætlunarverk