Sjómannadagsblaðið - 01.06.1985, Blaðsíða 6

Matthías Bjarnason, samgöngurádherra:
• •
Oryggismál sjómanna
Sjómannadagsblaðið hefur farið
þess á leit við mig að ég ritaði stutta
grein í blaðið um öryggismál sjó-
manna. Mér er afar ljúft að verða við
þessari beiðni, ekki síst þar sem al-
mennur áhugi vaknaði á þessum
málum fyrir rúmu ári og hefur haldist
síðan, og á ég þar ekki einungis við
ráðamenn og þá aðila sem starfa að
slysavörnum daglega, heldur og allan
almenning í þessu landi.
Orð mín má þó ekki skilja svo að
ekki hafi áður verið unnið að öryggis-
málum sjómanna. Það hefur vissu-
lega verið gert lengi og með umtals-
verðum árangri. Sett hafa verið lög
gefnar út reglugerðir, sem gera kröfur
til útgerðarmanna og skipstjórnar-
manna, fjöldamargir opinberir aðilar
og stofnanir hafa markvisst unnið að
því að auka öryggi sjófarenda, svo
sem Siglingamálastofnun ríkisins,
Rannsóknarnefnd sjóslysa, Land-
helgisgæslan, Brunamálastofnun
ríkisins og síðast en ekki síst Slysa-
vamafélag íslands. Gúmmíbjörgun-
arbátarnir voru á sínum tíma bylting.
í öryggismálum' sjómanna og ís-
lendingar hafa verið með fremstu
þjóðum heims í þróun þeirra. Með
þeirri ákvörðun stjórnvalda að öll ís-
lensk skip skyldu hafa gúmmíbjörg-
unarbáta um borð fylgdi vaxandi
áhugi á öryggismálum sjómanna al-
mennt. Ekki má heldur gleyma til-
kynningarskyldu fiskiskipa, en þar
hafa íslendingar verið í fremstu röð
fiskimannaþjóða. Unnið er nú að
tölvuvæðingu tilkynningarskyldunn-
ar og einnig á því sviði eru íslending-
arí fararbroddi.
Þrátt fyrir þessar aðgerðir í öryggis-
málum sjómanna, hefur slysatíðni á
sjó verið allt of há og gildir þar einu
hvort miðað er við slysatíðni sjó-
manna hjá nágrannaþjóðum okkar
eða slysatíðni í landi. Þannig fórust á
árunum 1964—1983, 365 menn á sjó
Matthías Bjarnason, samgönguráðherra.
og eru þá meðtaldir þeir sjómenn
sem fórust í höfnum og við land.
Þessi tala jafngildir því að 18 menn
hafa að jafnaði farist á hverju ári á
þessu tímabili. Sé litið á tímabilin
1964-1973 og 1974-1983 hvort í
sínu lagi kemur í ljós að meðaltal
banaslysa á ári fyrra tímabilið er
21—22 en samsvarandi tölur fyrir
síðara tímabilið eru 14—15. Þegar
einnig er tekið inn í dæmið að starf-
andi sjómenn eru fleiri á síðara tíma-
bilinu en því fyrra eða um 5600 á
móti 4700, hefur um greinilega fækk-
un slysa verið að ræða á síðara tíma-
bilinu miðað við það fyrra.
Án þess að farið sé nánar út í talna-
lega skilgreiningu er ljóst að þessi
slysatíðni er allt of há, til að mynda í
samanburði við sambærilegar tölur,
sem birtar hafa verið um slysatíðni
meðal sjómanna í Noregi.
Við frekari greiningu á þessum töl-
um kemur enn í ljós og kemur raunar
engum á óvart, að tíðni banaslysa
meðal sjómanna er hæst meðal fiski-
manna og miðað við mannfjölda á
skipunum er hlutfallið mun óhag-
stæðara í heild á smærri skipunum.
I framhaldi af ógnvænlegum
mannsköðum sem hér urðu á sjó
seint á árinu 1983 og snemma árs
1984 skipaði ég 30. mars 1984 nefnd 9
alþingismanna til að vinna að könn-
un og tillögugerð um öryggi sjó-
manna. í skipunarbréfi mínu sagði
m.a. svo um hlutverk nefndarinnar:
„Nefndin skal fjalla um alla þætti
öryggismála skipa og áhafna þeirra,
þar með talin menntun og þjálfun
áhafna.
Nefndin skal jafnframt gera tillög-
ur um nauðsynlegar úrbætur í örygg-
ismálum sjómanna og tillögur um
fjármögnun slíkra aðgerða.
Hún skal í störfum sínum hafa náið
samstarf við Siglingamálastofnun
ríkisins, Rannsóknarnefnd sjóslysa,
Slysavarnafélag íslands Landhelgis-
gæslu íslands og samtök sjómanna og
útgerðarmanna.
Nefndin skal hafa lokið störfum
eigi síðar en í árslok 1985, en æskilegt
væri að áfangaskýrsla lægi fyrir eigi
síðar en í október 1984.“
Nefndin skilaði mér, eins og um
var beðið, áfangaskýrslu í október
1984, þar sem er að finna tillögur í 17
liðum um aðgerðir í öryggismálum
sjómanna.
Áður en ég kem frekar að tillögum
nefndarinnar er rétt að geta þess að
dagana 21. og 22. september 1984
héldu Siglingamálastofnun ríkisins
og Rannsóknamefnd sjóslysa í sam-
vinnu við 14 aðra hagsmunaaðila,fé-
lög og stofnanir í sjávarútvegi og sigl-
ingum, þar á meðal samgönguráðu-
neytið og öryggismálanefndina, ráð-
stefnu um öryggismál sjómanna. Á
ráðstefnunni var fjallað um alla
helstu þætti öryggismála og valdir
menn til framsögu og til að stjóma
umræðum á ráðstefnunni, með sem
fjölþættasta þekkingu á þeim málum.
6 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ