Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Qupperneq 28

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
26
„Fjölmenn og sterk samtök
vélstjóra fá mestu framgegnt“
*
Rætt við Helga M. Laxdal formann Vélstjórafélags Islands
„Það er sannfæring mín aðþví fleiri sem við náum inn í samtökin, þvífleiri góðum
málum verður hœgt að koma fram. “ (Ljósmynd Sjómannadagsblaðið / Björn Pálsson)
Verulegur hluti Sjómanna-
dagsblaðsins er að þessu
sinni helgaður málefnum
vélstjórastéttarinnar. Lá því beint
við að við hittum að máli formann
Vélstjórafélags Islands, Helga M.
Laxdal, og spyrðum hann um hel-
stu verkefni og baráttumál félags-
ins og kemur Helgi víða við hér á
eftir. Hann ræðir þróun atvinnu-
réttindamálanna og mótun kvóta-
kerfisins og stórmál líðandi stund-
ar, eins og víkkað ábyrgðarsvið yf-
irvélstjóra og baráttuna fyrir því að
íslenskir farmenn þurfi ekki að
víkja við útflöggun kaupskipaflot-
ans. Þá skýrir hann hér ástæður
þess að vélstjórar völdu þá leið að
segja sig úr FFSÍ og mynda eigin
samtök. En fyrst biðjum við hann
að skýra í nokkrum orðum frá upp-
runa sínum og ferli.
„Eg er fæddur á Syðri Grund í Grýtu-
bakkahreppi í Þingeyjarsýslu árið
1941 og ólst þar upp við vanaleg
sveitastörf,“ segir Helgi í upphafi
spjalls okkar. „Arið 1955 fór ég í Hér-
aðsskólann á Laugarvatni og lauk
prófi 1959. Um þær mundir fékk ég
líka fyrst nasasjón af sjómennskunni,
því ég var í tvö sumur á síldveiðum,
fyrst á Höfðakletti frá Skagaströnd og
þá á Gulltoppi frá Vestmannaeyjum.
En raunverulegur sjómannsferill minn
hófst í Grindavík. Mikill ljómi var yfir
Grindavík í þá daga, sjómenn sóttu
þangað mikið og ég vildi spreyta mig.
En hásetapláss lágu ekki á lausu og
ég gerðist matsveinn á vélbátnum
Verði sem Gjögur hf. Grenivík gerði
út. Það atvikaðist svo að ég hafði hitt
skipstjórann á balli og var ekki frábit-
inn að spreyta mig á þessu þegar hann
bauð mér það. Tvær grímur runnu þó
á mig daginn á eftir, því ég kunni ekk-
ert til eldamennsku. En þetta varð eigi
að síður úr, mér fór fram í kokkaríinu
og var kokkur þrjár vertíðir. Verst var
að ég kvaldist mjög af sjóveiki, en svo
stopult var róið að maður sjóaðist
aldrei almennilega. Sjóveikin lagðist
eiginlega á sálina á mér og fyrir kom
að ég ældi þegar áður en róið var.
Síðar hef ég oft hugsað um að
kannske hafi það verið þarna sem ég
lærði að gefast ekki upp þótt á móti
blési, því oft langaði mig til að hætta
en harkaði af mér.
En ég hafði ætlað mér að verða vél-
stjóri en ekki matsveinn og veturinn
1960-61 þegar ég dvaldi á Isafirði -
þangað hafði ég nefnilega elt konuna
mína - sótti ég mótornámskeið þar
vestra. Eftir það var ég á bátum Gjög-
urs frá Grenivík allt til 1966, en þá var
verið að kaupa nýjan bát og mig skorti
réttindi á hann. Því fór ég í Vélskól-
ann, þótt ég væri kvæntur er þarna var
komið sögu og ætti þrjú börn. Og það
hafðist, þótt ég yrði að vísu að taka hlé
einn vetur þegar mig vantaði aura.
Náminu lauk ég 1970. Mér hefur oft
fundist þegar við höfum verið að berj-
ast gegn undanþágum til vélstjórnar
að fyrst ég gat þetta eins og þá stóð á,
ættu flestir - oft barnlausir menn - að
ráða við að afla sér réttinda.
Síðast réði ég mig á vélskipið Há-
kon sem var nýjasta skip þeirra hjá
Gjögri hf. Þar um borð var ég í eitt ár,
en fór þá til Fiskifélagsins og vann á
tæknideildinni þar. Þar hætti ég 1983
þegar ég gerðist formaður Vélstjóra-
félags Islands, en því starfi hef ég
gegnt síðan.“
Atvinnuréttindamálin
„Fyrstu málin sem ég tók að vinna að
fyrir Vélstjórafélagið voru hin svo-
nefndu atvinnuréttindamál. Miklar
deilur höfðu ríkt vegna þeirra í all-
mörg ár og þau voru eitt aðalmálið á
fyrstu Farmanna- og fiskimannasam-
bandsþingunum sem ég sótti, enda
ekki ofmælt að þau hafi verið í algjör-
um ólestri. Til dæmis var engar upp-
lýsingar að fá um það hve margir
fengu undanþágu ár hvert. Að auki
voru engar reglur um þau skilyrði sem
uppfylla þyrfti svo hægt væri að fá