Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Qupperneq 39

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
37
„Þetta er verðmæt menntun - bæði
fyrir þjóðfélagið og einstaklinginn“
- segir Björgvin Þór Jóhannsson skólameistari Vélskóla íslands,
en skólinn fagnar áttatíu ára afmæli sínu á næsta ári
Skólameistarinn í siofu þeirri sem geymir vélarrúmsherminn. (Ljósm. Sjómannadags-
blaðið / Björn Pálsson).
*
næsta ári mun Vélskóli ís-
lands fagna áttatíu ára af-
mæii sínu, en skipuleg vél-
stjórnarmenntun í landinu hófst
með stofnun „Vjelstjóraskólans í
Reykjavík“ árið 1915. Sjómanna-
dagsblaðið tekur sér dálítið forskot
á að minnast þessara merku tíma-
móta, þar sem við ætlum vélstjór-
um og vélþekkingu myndarlegan
hluta af efni blaðsins í ár, og þeim
málum verða ekki gerð skil án þess
að Vélskóla íslands sé þar við getið.
Til þess að spjalla við okkur um
skólann og þá einkum þau mál sem
hæst ber í vélstjórnarfræðslunni nú
fengum við Björgvin Þór Jóhanns-
son skólameistra. En söguleg tíma-
mót eru skammt undan og við biðj-
um hann því um að fara örfáum
orðum um stofun skólans og nokkra
stærstu áfangana á ferli hans.
„Fræðsla um vélbúnað skipa hófst ár-
ið 1912 þegar fyrsti vélfræðikennar-
inn, Marinus Eskild Jessen, var feng-
inn til landsins 'frá Danmörku,“ segir
Björgvin Þór. „Jessen var vélstjóri frá
vélskólanum í Kaupmannahöfn og
þegar „Vjelstjóraskólinn í Reykja-
vík“, eins og hann var kallaður, var
stofnaður 1915 varð hann fyrsti skóla-
stjóri hans og gegndi starfinu í 40 ár
eða til 1955.
En Fiskifélag íslands átti einnig
snemma þátt í menntun vélstjóra, og á
vegum þess var tekið að kenna mótor-
vélstjórum þegar árið 1914, en það
gerði Olafur Th. Sveinsson vélstjóri,
sem þá var vélfræðiráðunautur Fiski-
félags íslands. Var fljótlega tekið að
efna til námskeiða víða um land. En
munurinn á náminu í Vélstjóraskólan-
um og því sem kennt var á vegum
Fiskifélagsins var sá að í Vélskólan-
um var meiri áhersla lögð á stærri vél-
arnar, svo sem gufuvélar í flutninga-
skipum og togurum. Námskeið Fiski-
félagsins voru hins vegar miðuð við
mótarana í fiskibátunum.“
Fáein merk
tímamót í skólasögunni
,,Um og upp úr aldamótunum síðustu
hófst vélvæðing fiskiskipaflotans.
Vélstjóramenntun í landinu var því
forsenda þess að sú þróun gæti haldið
áfram og var um leið undirstaða batn-
andi lífskjara.
Ég mun nú geta um fáein stærri
tímamót sem orðið hafa í sögu skól-
ans. Árið 1935 var stigið mikilvægt
skref þar sem þá var byrjað að kenna
rafmagnsfræði. Það var auðvitað
sprottið af þörfinni, en það hefur
ávallt verið svo að atvinnulífið hefur
kallað eftir ákveðinni þekkingu sem
Vélskólinn hefur leitast við að láta í
té. Fyrst í stað var megin áherslan
lögð á jafnstraumskerfi, en núna eru
það riðstraumskerfi.
Önnur tímamót verða svo 1936: Þá
eru sett ný lög þar sem krafist er að til
þess að fá inngöngu í Vélskólann
verði menn að hafa starfað í smiðju í
minnst þrjú ár. Margir luku sveins-
prófi áður en skólanám var hafið, en
sveinspróf var forsenda hins meira
vélstjóraprófs. Jafnframt er nafninu
breytt í „Vélskólinn í Reykjavík."
Þá eru það árin 1951 og 1952 sem
ætíð mun staldrað við þegar saga skól-
ans er rakin. 1951 hefst kennsla í kæli-
tækni, sem nú er talsvert stór þáttur í
kennslunni og hefur þróast afar mikið,
og 1952 var vélasalurinn tekinn í
notkun, en nokkrum árum síðar var
byggt við hann en í þessum húskynn-
um fer nú fram megnið af verklegri
kennslu skólans á vélfræðisviði. Við
þetta sköpuðust mjög bættar aðstæður
til þess að fylgjast með þróuninni í
greininni með auknum tækjakosti,