Eimreiðin - 01.07.1928, Page 83

eimreidin
WILLIAM SHAKESPEARE
275
djúpsæi og skilningi á mannlegum hvötum, beinist athygli
skáldsins meira og meira að lýsingum á harmdjúpu sálarstríði,
en það er kjarni sorgarleikja hans. Listgáfa Shakespeares var
frjósöm og fjölhæf svo undrum sætti. Samtímis söguleikjunum
ritaði hann tvo fjöruga skopleiki (farce): The Taming of the
Shrew og The Merry Wives of Windsor. Auk þess The Mer-
chant of Venice, sem er hvorttveggja í senn, sorgar- og gleði-
leikar. Þar er dýpri siðferðiskend og meiri alvöruþungi en í
nokkru hinna fyrri rita. Lýsir þetta sér í bragarhættinum, sem
er hljómdýpri og hátíðlegri. Skáldið horfist djarfar í augu við
tilveruna; honum er að vaxa vizka. Af persónum leiksins má
sérstaklega nefna Shylock Gyðing, sem ógleymanlegur er
hverjum þeim, sem kynnir sér leikritið. Honum er lýst af
frábærri snild og djúpum skilningi. Portia er ein af Shake-
speares frægu kvenskörungum. Síðari hluta tímabils þessa
ritaði Shakespeare þrjá gleðileiki: Much Ado About Nothmg,
As Vou Like It og Twelfth Night. Eru þeir taldir ágætastir
leikrita hans af því tagi. Þrjár ógleymanlegar konur koma
Iram á sviðið, sín í hverjum leikjanna: Beatrice, Rosalind og
^iola. í As Vou Like It er Touchstone hinn óviðjafnanlegi.
J^iða tekst Shakespeare vel lýsingin á hirðfíflum sínum, en
hvergi betur. En skáldinu hefur eigi aðeins þroskast hæfi-
*eikinn til að lýsa mismunandi skapgerð; snild hans í að vefa
j’ðinan í einn örlagaleik hina ýmsu söguþáttu er einnig auðsæ,
Pó að hann hafi enn eigi náð því stigi fullkomnunar, sem
'ýsir sér t. d. í Othello.
Með byrjun 17. aldar hefst merkasta tímabilið í bókmenta-
Jpiu Shakespeares — sorgarleikjatímabilið (1601—09). I
hverju leikritinu á fætur öðru snýr hann sér frá gleði og
Santanmálum og tekur til meðferðar dýpstu ráðgátur lífsins;
pajinar djúp mannlegra veikleika, harma og glæpa. Hefur
P.v> löngum verið haldið fram, að Shakespeare hafi farið að
r,Ia sorgarleiki í stað gleðileikja sökum þess, að hann hafi
Um þessar mundir ratað í sorgir og andstreymi; að sá einn,
s®m slíkt hefði reynt sjálfur, væri fær um að rita um þau
e>ni rneð þeim skilningi og þeirri samúð, sem fram kemur í
'eikritunum. Skýring þessi er óþörf. Samskonar breytingu í
efnisvali og meðferð má finna í verkum annara leikskálda frá
s°mu tíð. Orsökin var sú, að almenningi geðjaðist nú betur
að ádeilum og sorgarleikjum en áður. Gleðileiki ritaði Shake-
speare einnig á þessum árum. Bera þeir glögg merki ein-
Uenna tímabilsins. Eru nærri gersnauðir að kímni, en þrungnir
öe>skri ádeilu. í Troilus and Cressida bregður Shakespeare
UPP svo biturri og harðúðgri mynd af trygðarofum í ástum,
aö erfitt er að trúa, að hún sé af sömu hönd dregin og