Eimreiðin - 01.10.1928, Blaðsíða 49

EIMREIÐIN
LIFA LÁTNIR?
353
og óþroskuðu öfl, sem svo mikið er um í hverri mannssál, og
aldrei koma fram til starfs í þessu lífi, tómt tilgangsleysi og
ekkert annað. Eðlilegra er, að alt þetta eigi fyrir sér að
streyma fram og þroskast í öðru lífi. Skaparinn býr ekki
hið skapaða meiri né fleiri eigindum en það getur notfært sér
fyr eða síðar, og ekkert annað en ódauðleikakenningin getur
skýrt það, hversvegna þetta náttúrulögmál er rofið svo tíðum,
þegar um líf manna er að ræða.
Sumir koma með þá viðbáru, að vér trúum á ódauðleikann
af því að oss langi til að öðlast hann. En hvað knýr fram
þá löngun? Dýrin girnast oft það, sem þau geta ekki fundið,
en girnast þau nokkurntíma það, sem ekki verður fundið?
Maðurinn er vaxinn upp af sömu rót og dýrin. Engar þær
óskir elur hann í brjósti um efnisleg verðmæti, að ekki sé
unt að fá þær uppfyltar. Hversvegna skyldi hann þá hungra
og þyrsta eftir andlegum verðmætum árangurslaust? Ef guð
hefði manninn þannig að leiksoppi, gæti ég staðið upp á degi
dómsins og formælt honum eða réttara sagt því blinda afli,
sem þá stjórnaði tilverunni. En hvernig getur maðurinn verið
réttlátari en skapari hans? Eða getur blind, tilgangslaus
»lífshvöt« framleitt annað meira og betra en hún þekkir, og
yfirstígið sjálfa sig með því að skapa framsæknar, sjálfsmeðvit-
und gæddar og siðgæði búnar verur? Vonin um ódauðleikann
styrkist jafnvel enn betur við að íhuga eðli guðs en eðli
mannsins.
Hvert er svo eðli og ásigkomulag þess lífs, sem vænta má,
að vér eigum í vændum eftir dauðann? Sú ályktun er í fylsta
máta réttmæt, að vér lifum svo áfram sem vér höfum í haginn
búið. Það er ekki Iíklegt, að þeir sem hér í lífi voru aldrei
annað en dauðýfli, öðlist ódauðleikann í jafnríkum mæli eins
og hinir, sem lifðu starfsömu lífi. Hér er aðeins að ræða um
nýtt stig á þróunarbrautinni. En sé þróunin óslitin að öðru
leyti, þá er eðlilegt, að persónuleikinn lýsi sér áfram eins og
hann var. Þar sem lífið er sífeld barátta fyrir einhverjum
verðmætum er óhugsandi að vor bíði eilíft athafnaleysi. Hitt
er ólíkt sennilegra að vér höldum áfram að berjast fyrir
þessum verðmætum, hinu sanna, fagra og góða »sub specie
aeternitatis«, í sínu eilífa formi, eins og Spinoza komst að
23