Eimreiðin - 01.10.1928, Page 74

378
VIÐARKOL
EIMREIÐIN
áreftis á fénaðarhús. Var með hníf flisjaður af lurkunum börk-
urinn. Hét það að birkja, og var börkurinn soðinn til litar á
skinn. Sumir lurkarnir voru svo gildir að neðan, að nota mátti
þá í hagldir og skammorf o. fl., en það beinasta og kvist-
lausa var geymt uppi í eldhúsi til næsta sumars og látið
reykjast þar og harðna, síðan bútað og klofið og notað í
hrífutinda um sláttinn. Því var viðurinn birktur, að hann þótti
þá betur verjast fúa en ella.
Alt hið smærra af viðnum, en þó svo stórt, að nema mundi
fingursgildleika, var ætlað til kola. Var það látið í tómt og
þriflegt úthýsi, t. d. heslhús við bæinn. Var hentugt, að það
væri með dyrum á hliðvegg. A mitt gólfið var látinn kláfur
með reiðingsdýnu ofan á. A hann settist maður og hafði fyrir
framan sig trékubb — fjalhöggid — jafnháan sætinu. Mað-
urinn sneri móti dyrum og hafði viðinn til vinstri handar, tók
svo með hægri hendi lurk eftir lurk, og hjó þá með biturri
öxi í svo sem 7 cm. langa búta, sem hrukku undan högginu
út í hinn auða enda hússins, og lentu þar í hrúgu. Þetta hét
að kurla og bútarnir kurl. Nú voru lurkarnir oft kræklóttir
og misfimlega til höggvið og því var það, að kurlin hrukku
víðsvegar, og alt annað en þeim var ætlað. Gætti þess auð-
vitað mest, ef kurlað var úti, en ávalt nægilega mikið til þess
að sanna forna málsháttinn „Sjaldan koma öll kurl til grafar"■
Mönnum þótti skemtilegt verk að kurla, þ. e. a. s. ef kurlin
létu nefið á þeim í friði. Að verkinu loknu voru kurlin tekin
saman, látin í bing og geymd til vors. Einhverntíma á stekk-
tíðir.ni á vorin, í logni og þurviðri, voru kurlin brend til kola,
sem sérstaklega þurfti að nota fyrir og um sláttinn. A háum
stað og þurrum var gerð skálmynduð gryfja, kolagröfin. Fór
stærð hennar eftir því, hvað mikið skyldi brenna. Atti gröfin
að vera hérumbil barmafull af kurlunum. Byrjað var á þessu
verki snemma dags, er veður þótti einhlítt, því hvorki mátti
vera regn eða vindur á meðan á brenslunni stóð, ef vel átti
að fara. A botn gryfjunnar var látinn logandi eldur og kurl-
unum komið fyrir þar ofan á þannig, að eldurinn gæti læst
sig um alla gröfina og leikið jafnt um öll kurlin. Þegar log-
inn var kominn upp úr kurlunum, var gröfin byrgð með torfi
og mold, svo hvergi gæti logað upp úr. Allur vandinn var 1