Eimreiðin - 01.07.1930, Síða 44

252
JAN UMB
eimreiðin'
alt, ógnir og furðuverk. Við drengirnir mændum stöðugt
þangað út.
Og þarna úti í kófinu sást alt í einu skip með gauðrifnum,
slapandi seglum, sem rambaði áfram eins og drukkinn maður.
Það var rússnesk skúta. Þær sigldu stöku sinnum fram hjá
ströndinni heima, á leið út í heim, fermdar viði eða tjöru.
Við drengirnir þektum þær vel. Annars sigldu þær fram hjá
lengst úti í sjóndeildarhring líkastar hugboði. Þetta var sú
fyrsta, sem leitaði lands, og það kom ekki til af góðu. Það
var ískyggilegt að sjá bylgjurnar hampa skútunni þarna úti
og sjóina ríða yfir hana hvern af öðrum. Sjómenn vorir hættu
sér út og leiddu hana í höfn.
Við strákarnir vorum niðri við höfn, þegar alklökuð skútan
lagði að landi og farið var að bera skipshöfnina í land. Fyrst
var komið með skipsdrenginn, krangalegan piltung seytján eða
átján vetra gamlan; hann hét ]an Umb eða eitthvað á þá leið.
Það var hann, sem hafði stýrt skútunni. Hann hafði reyrt sig
við stýrishjólið, til þess að honum skyldi ekki skola fyrir borð.
Þegar búið var að leysa hann, gat hann ekki staðið — það
var kominn blástur í fæturna á honum. Síðan var stýrimaður-
inn borinn í land. Hann var tórandi, en víða særður hníf-
stungum. Skipstjóri og hinir skipverjarnir voru dauðir og
beinfreðnir. A höfðum þeirra voru svöðusár.
Hafið færði litlu eyjunni okkar svo margt hryllilegt, einkum
á veturna, en aldrei hafði svona skelfilegur atburður dunið
vfir afskekta fiskibæinn, þar sem ég ólst upp. Réttarprófin
urðu að heilum sorgarleik, grimmúðugum eins og fornaldar-
sögu, þar sem skipsdrengurinn, ]an Umb, var höfuðpaurinn.
Hann hafði verið á skútunni í tvö ár, og allir skipverjar
höfðu haft hann að bitbeini. Sú kynslóð, sem nú er að alast
upp, skilur þetta ekki sem betur fer. í þá daga misþyrmdu
þeir uppkomnu piltum, sem þeim voru fengnir til náms eða
vinnu, af hryllilegri grimd. Það var látið heita svo, að það
ætti að herða þá, og undir því yfirskyni var níðst á áhuga-
semi þeirra, trúgirni, bljúgu geði og veikum kröftum. Nú á
dögum vernda uppkomnu verkamennirnir náms- og vikapilta.
]afnaðarstefnan hefur meðal annars komið því til leiðar. I þá
daga réðu barnakvalarar lögum og lofum, og það var eins