Eimreiðin - 01.10.1931, Blaðsíða 31

e>mreiðin
UM BYGQINGU ST]ARNANNA
343
mun nokkurn tíma takast, nema með því að leika á náttúr-
una með spegli.
^ið getum skýrgreint litróf þannig: Litróf ljóss er sú röð,
sem þrístrent gler gerir úr litum ljóssins.
Þegar sumir hlutir eru hitaðir upp í glóð, senda þeir frá
Ser ljós, sem ekki hefur ótal marga liti að geyma, heldur
aðeins örfáa, t. d. tvo rauða liti og einn grænan. Litróf þess-
háttar ljóss er ekki samfeld röð, heldur eru í því þessir fáu
'**‘r þannig, að auð bil eru alstaðar á milli. Þesskonar litróf
Hefnist línulitróf. Allar lofttegundir senda við glóðhita frá sér
h'nulitróf. Nú er það auðvelt að þekkja hverja lofttegund af
’itrófi hennar, því það er hennar sérkenni. Þegar og það er
v'tað, að sólin og fastastjörnurnar eru úr glóandi lofttegund-
UlT1i verður það auðskilið, að hægt muni að nota ljósið frá
ke*m sem boðbera þekkingarinnar um efnin þar. Þannig er
t>a leið fundin til þess að komast að því, hvaða efni eru á
yfirborði stjarnanna. Það hafa farið fram margra áratuga
rannsóknir í þessa átt, og hafa þær frætt menn um margt
°9 mikið. Ekki aðeins þekt frumefni og efnasambönd á jörð-
Unai hafa fundist. Árið 1868 fanst nýtt frumefni í sólinni og
Var skírt helium. Þrjátíu árum seinna fanst það á jörðunni líka.
^etta var eins frægur sigur fyrir vísindin, eins og þegar reiki-
st]arnan Neptúnus fanst 1846, eftir útreikningum. Það eftir-
tektarverðasta, sem litrófsfræðin hefur fært mönnum heim
Sanninn um, er, að á öllum stjörnum svo langt sem »augað
eygir«, þ, e< a< s< sv0 langt út í geiminn, sem séð verður
með beztu sjónaukum, eru efnin í öllum höfuðatriðum hin
s°mu. Sömu efnin er að finna alstaðar í hinni víðu veröld.
le notkun litrófsins í þágu stjörnufræðinnar er stigið eins
st°rt spor í þekkingaráttina og þá er Newton notaði fyrst
etifræðina til þess að skýra hreyfingar reikistjarna og tungla.
Hvorttveggja hefur sýnt, að sömu náttúrulögmálin gilda á
jerðunni og í öllum hinum þekta heimi. Efnin eru hin sömu,
pan haga sér alstaðar eins undir gefnum skilyrðum. Aðdráttar-
a t>o milli hlutanna er bundið sömu lögum, hvort heldur er í
°«kar sólkerfi eða í mörg þúsund ljósára fjarlægð. Alstaðar
Verður aflið fjórum sinnum minna, ef fjarlægðin milli hlutanna